Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις κατά τις οποίες ένας γιατρός μπορεί να σας ζητήσει να ακολουθήσετε μια άλιπη διατροφή, να αποκλείσετε δηλαδή από την διατροφή σας τα λιπαρά.
Ενδεικτικά κάποιες παθήσεις ή καταστάσεις που είναι απαραίτητος ο αποκλεισμός των λιπαρών από την διατροφή είναι οι εξής:
- Αφαίρεση χολής ή πέτρες/λάσπη στην χολή
- Παγκρεατίτιδα
- Γαστροπάρεση
- Καρδιακό επεισόδιο, μπαλονάκι
- Υψηλές τιμές ολικής ή κακής χοληστερίνης
- Υψηλή CRP
Επίσης μια δίαιτα περιορισμένης περιεκτικότητας σε λιπαρά μπορεί να συστηθεί για την μείωση των παρενεργειών της δυσαπορρόφησης του λίπους, όπως διάρροια, αέρια και κράμπες.
Η πιο συχνή ερώτηση όμως είναι πόσο “άλιπη” πρέπει να είναι η διατροφή.
“Δεν επιτρέπεται να φάω ούτε ένα μικρό κομματάκι τυρί;”
“Μα οι ξηροί καρποί έχουν καλά λιπαρά, ούτε από αυτά μπορώ να φάω;”
Συνήθως, μια δίαιτα περιορισμένη σε λιπαρά ορίζεται ως πρόσληψη λίπους λιγότερη από 50 γραμμάρια την ημέρα και μια δίαιτα πολύ χαμηλή σε λιπαρά, λιγότερο από 33 γραμμάρια την ημέρα αναφερόμενοι σε μια τυπική δίαιτα των 2000 kcals.
Τα γραμμάρια όμως λίπους που επιτρέπεται να καταναλωθούν διαφέρουν ανάλογα με τον λόγο για τον οποίο ζητήθηκε η συγκεκριμένη δίαιτα και είναι κάτι που θα πρέπει να συζητήσετε με τον γιατρό ή με τον διατροφολόγο σας.
Οι όροι “δίαιτα περιορισμένη σε λιπαρά” και “δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά” αναφέρονται στο ίδιο πράγμα, αλλά έχουν διαφορετική σημασία.
Συχνά, οι δίαιτες με χαμηλά λιπαρά προτείνονται ως τύπος δίαιτας για απώλειας βάρους, ενώ ο περιορισμός λίπους χρησιμοποιείται ως δίαιτα για τον έλεγχο των συμπτωμάτων κάποιας ιατρικής πάθησης, όπως αναφέραμε και παραπάνω.
Οι όροι «καλά» και «κακά» λιπαρά χρησιμοποιούνται συχνά για τον διαχωρισμό των κορεσμένων και των ακόρεστων λιπαρών.
Τα καλά λιπαρά βρίσκονται στο αβοκάντο, τα καρύδια και τα λιπαρά ψάρια και πιστεύεται ευρέως ότι είναι σε μεγάλο βαθμό ευεργετικά για την υγεία μας. Το ζήτημα είναι ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση όταν μιλάμε για περιορισμό λιπαρών δεν αναφερόμαστε μόνο στα «κακά», αλλά και στα «καλά» λιπαρά και εδώ αρχίζει το δύσκολο κομμάτι.
Τα λιπαρά είναι απαραίτητα τόσο για βασικές λειτουργίες του οργανισμού όσο και για την απορρόφηση των βιταμινών A,D,E και K. Επομένως ο αυστηρός περιορισμός των λιπών για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι απαραίτητο να παρακολουθείται από τον γιατρό ή τον διαιτολόγο σας, προς αποφυγή άλλων δυσμενών επιπτώσεων.
Γενικές οδηγίες για μείωση των λιπαρών
Μειώστε το συνολικό και το κορεσμένο λίπος (ζωικής προέλευσης) από τυριά, κρέατα, αβγά και γλυκά και προτιμήστε το ελαιόλαδο σε ωμή μορφή.
Κόψτε όλο το ορατό λίπος πριν το μαγείρεμα και αφαιρέστε το δέρμα από τα πουλερικά.Μην τηγανίζετε. Μαγειρέψτε πιο υγιεινά, προτιμήστε το ψήσιμο ή το βράσιμο. Προτιμήστε όταν ψήνετε κρέατα να τα τοποθετείτε πάνω σε μια σχάρα που επιτρέπει στο λίπος να στάζει και να απομακρύνεται.Μάθετε να διαβάζετε τις ετικέτες τροφίμων και να αναγνωρίζετε τα λιπαρά, έτσι ώστε να κάνετε τις σωστές επιλογές.
Τροφές που πρέπει να αποφεύγονται
- Βούτυρο, μαγιονέζα, ελιές, ξηροί καρποί, αβοκάντο
- Λιπαρές σούπες, ζωμός κρέατος και εκχυλίσματα κρέατος
- Ζωικό λίπος και εντόσθια (νεφρά, συκώτι, μυαλά)
- Λιπαρά κρέατα όπως αρνί, κατσίκι, αλλαντικά, μπέϊκον και οι κρόκοι αυγών
- Πλήρες γάλα, ολόπαχα γιαούρτια (λίπος > 2%), λιπαρά τυριά, τυριά σε μορφή κρέμας, κρέμα γάλακτος
- Τηγανιτά ψάρια, αυγοτάραχο, κονσέρβες ψαριών με λάδι
- Καρύδα και λάδι καρύδας, μερέντα, ταχίνι και άλλα βούτυρα ξηρών καρπών, σοκολάτα, κακάο και ροφήματα σοκολάτας, παγωτά
- Κρουασάν, τσουρέκι, αλμυρά και γλυκά μπισκότα, σφολιάτες
- Γλυκά με βάση τα αυγά και το βούτυρο, αρτοσκευάσματα με αυγά και βούτυρο, φρέσκα ζυμαρικά με αυγά
- Πολύσπορα ψωμιά και κριτσίνια
Τροφές που επιτρέπονται
- Ψωμί άσπρο ή ολικής, φρυγανιές, ρύζι
- Πατάτες, βραστές ή ψητές και σε μορφή πουρέ (χωρίς βούτυρο )
- Ζυμαρικά καλά βρασμένα με λίγο ελαιόλαδο ωμό
- Ψάρια άπαχα όπως βακαλάος, λιθρίνι και γλώσσα
- Κοτόπουλο κυρίως το στήθος, χωρίς το δέρμα
- Άπαχο κομμάτι κόκκινου κρέατος
- Ασπράδι αυγού
- Λαχανικά, όσπρια και φρούτα φρέσκα ή κατεψυγμένα
- Αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι) και τυριά με χαμηλά λιπαρά, όπως ανθότυρο και τυρί cottage
- Άλιπες σούπες ( χορτόσουπα, ντοματόσουπα, τραχανά νηστίσιμο)
- Ποπκόρν χωρίς βούτυρο
Ενδεικτικά για να καταλάβουμε πόσο λίπος λαμβάνουμε από τα τρόφιμα που καταναλώνουμε 5 γραμμάρια λίπους περιέχεται σε:
- 1 κουταλάκι του γλυκού λάδι, βούτυρο, μαργαρίνη ή μαγιονέζα
- 1 κουταλιά της σούπας σουσάμι
- 15 γρ τυρί φέτα
- 8 αμύγδαλα ή 4 καρύδια
- 2 κουταλιές της σούπας αβοκάντο
- 1,5 κουταλάκι του γλυκού φυστικοβούτυρο ή ταχίνι
- 8 έως 10 ελιές
Ενδεικτική ημερήσια άλιπη διατροφή
Πρωινό
1 ποτήρι γάλα (0-1,5% λιπαρά) ή 1 ποτήρι χυμό πορτοκάλι, ψωμί ολικής με μέλι ή μαρμελάδα ή κουλούρι Θεσσαλονίκης, 1 φλιτζάνι καφέ ή τσάι (προαιρετικά)
Δεκατιανό/Απογευματινό
Φρούτο εποχής ή ζελέ ή αποξηραμένα φρούτα
Μεσημεριανό
- Στήθος κοτόπουλο, χωρίς πέτσα, βραστές ή ψητές πατάτες, 1 μερίδα χόρτα με 1 κουταλάκι ελαιόλαδο
- 1 μερίδα λαδερό ή όσπριο με 1 κουταλάκι ελαιόλαδο, 60γρ. τυρί κότατζ ή κατίκι, ψωμί σίκαλης
- Μοσχαρίσιο κρέας, χωρίς ορατό λίπος, ψητό στη σχάρα, 1 φλιτζάνι ρύζι ή ζυμαρικά (χωρίς βούτυρο), σαλάτα λάχανο ή μαρούλι με 1 κουταλάκι ελαιόλαδο
- Ψάρι ψητό, σαλάτα κουνουπίδι-μπρόκολο και 1 κουταλάκι ελαιόλαδο, ψωμί ολικής
Βραδινό
- 1 τοστ με γαλοπούλα βραστή και τυρί κίτρινο (χαμηλό σε λιπαρά, <10%)
- 1 γιαούρτι (0-2% λιπαρά) με μέλι ή ένα φρούτο
- 1 μπολ χορτόσουπα με 1 κουταλακι ελαιόλαδο, 25γρ. κατίκι ή 80γρ. τυρί κότατζ, ψωμί ολικής
- Πράσινη σαλάτα με τόνο σε νερό, 1/2 φλιτζάνι καλαμπόκι, 1 κουταλιά κόκκινα φασόλια με 1 κουταλάκι ελαιόλαδο, 1 φέτα ψωμί σίκαλης.
- 1 μερίδα ζυμαρικά (όχι βουτύρου) με 1 κουταλάκι ελαιόλαδο με σάλτσα με ντομάτα και λαχανικά της αρεσκείας σας
Βιβλιογραφία
- https://www.winchesterhospital.org/health-library/article?id=196199 Fat-Restricted Diet
- Alice H. Lichtenstein, Linda Van Horn. Very Low Fat Diets https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/01.cir.98.9.93
- https://health.gov/dietaryguidelines/2015. Dietary guidelines for Americans 2015-2020. US Department of Agriculture and US Department of Health and Human Services.
- Angela M Madden, Daksha Trivedi, Nigel C Smeeton, and Alison Culkin: Modified dietary fat intake for treatment of gallstone disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Mar;
- American College of Gastroenterology. Gastroparesis.https://gi.org/topics/gastroparesis/
