Η ζεαξανθίνη ανήκει στην οικογένεια των καροτενοειδών. Είναι μία φυτική ουσία η οποία αποδίδει σε ορισμένες τροφές, όπως η πάπρικα, το καλαμπόκι και το σαφράν, το χαρακτηριστικό κίτρινο-κοκκινωπό τους χρώμα.
Δράσεις
Η ζεαξανθίνη μαζί με την λουτεΐνη αποτελούν τα κύρια καροτενοειδή που εντοπίζονται στον αμφιβληστροειδή των ματιών και συμβάλλουν στην καλή υγεία τους. Έχει μελετηθεί εκτενέστατα η επίδραση της πρόσληψης των παραπάνω καροτενοειδών στην μείωση του κινδύνου εμφάνισης αλλά και εξέλιξης του εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας που σχετίζεται με την ηλικία (AMD), μία από τις κύριες αιτίες τύφλωσης.
Η ωχρά κηλίδα είναι μία περιοχή που εντοπίζεται στο πίσω μέρος του ματιού στον αμφιβληστροειδή. Η ζεαξανθίνη, η οποία έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες, συμβάλλει στη δημιουργία μιας «ασπίδας» των ματιών στις επιβλαβείς επιπτώσεις ορισμένων πηγών φωτός, όπως οι υπεριώδεις ακτινοβολίες του ήλιου. Παράλληλα, η επαρκής πρόσληψη ζεαξανθίνης και λουτεΐνης μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη ή/και αντιμετώπιση άλλων παθήσεων των οφθαλμών όπως ο καταρράκτης, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια και η ραγοειδίτιδα.
Επιπλέον, ο συνδυασμός των δύο αυτών καροτενοειδών μπορεί να έχει προστατευτική δράση για το δέρμα όσον αφορά την έκθεση στον ήλιο αλλά και να επιβραδύνει τη γήρανση του δέρματος.
Συνιστώμενα Επίπεδα Πρόσληψης
Η επαρκής πρόσληψη ζεαξανθίνης είναι αναγκαία καθώς ο οργανισμός δεν μπορεί να την συνθέσει. Προς το παρόν δεν υπάρχει συνιστάμενη διατροφική πρόσληψη για τη ζεαξανθίνη. Βέβαια οι ανάγκες του κάθε οργανισμού διαφέρουν. Για παράδειγμα, οι καπνιστές πιθανώς χρειάζονται μεγαλύτερη ποσότητα, συγκριτικά με τους μη καπνιστές, καθώς τείνουν να έχουν χαμηλότερα επίπεδα καροτενοειδών. Ενδεικτικά, έρευνες αναφέρουν ημερήσια πρόσληψη 2 mg ζεαξανθίνης συνδυαστικά με 10 mg λουτεΐνης, αλλά απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση για τον προσδιορισμό της βέλτιστης δοσολογίας για την υγεία.
Διατροφικές Πηγές
Η ζεαξανθίνη εντοπίζεται κυρίως στα φρούτα και στα λαχανικά. Εξαιρετικές πηγές ζεαξανθίνης αποτελούν το σπανάκι, στο λάχανο kale, ο μαϊντανός, το μπρόκολο, τα goji berry, το λάχανο, τα γογγύλια, τα πράσινα λάχανα, το μαρούλι romaine, το μπρόκολο, τα κολοκύθια, τα ακτινίδια, το καλαμπόκι, τα μπιζέλια κήπου, τα σέσκουλα και τα λαχανάκια Βρυξελλών. Στην πραγματικότητα βέβαια σε μεγαλύτερες ποσότητες εντοπίζεται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Επίσης, ο κρόκος του αυγού έχει σημαντική περιεκτικότητα της συγκεκριμένης φυτικής ουσίας. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι χάρη στο λίπος, το οποίο επίσης περιέχεται στον κρόκο του αυγού, αυξάνεται η απορρόφηση της ζεαξανθίνης.
Συμπληρώματα Διατροφής
Τα συμπληρώματα ζεαξανθίνης, αλλά και λουτεΐνης, έχουν γίνει ευρέως γνωστά, κυρίως σε ανθρώπους που ανησυχούν για την υγεία των ματιών τους. Πράγματι, η συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων μπορεί να επωφεληθεί από τη συμπληρωματική χορήγηση των παραπάνω καροτενοειδών, ιδίως εάν η διατροφική τους πρόσληψη είναι μειωμένη. Βέβαια η χρήση συμπληρωμάτων λουτεΐνης και ζεαξανθίνης συνίσταται να είναι συμπληρωματική, σε μία ισορροπημένη και πλούσια σε φρούτα και λαχανικά διατροφή.
Πηγές
- Nolan, J. M., Meagher, K., Kashani, S., & Beatty, S. (2013). What is meso-zeaxanthin, and where does it come from?. Eye (London, England), 27(8), 899–905.
- Eisenhauer, B., Natoli, S., Liew, G., & Flood, V. M. (2017). Lutein and Zeaxanthin-Food Sources, Bioavailability and Dietary Variety in Age-Related Macular Degeneration Protection. Nutrients, 9(2), 120.
- O’Brien, Ο. (2018). Lutein and Zeaxanthin: Benefits, Dosage and Food Sources. healthline
- Baliga, M.S., Shivashankara, A.R., Venkatesh. S., Bhat. H.P., Pallaty, P.L., Bhandari, G., Rao, S. (2019). Dietary Interventions in Liver Disease: Foods, Nutrients, and Dietary Supplements, (7), 79-89
