Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο ανθρώπινο όργανο και έρχεται σε άμεση επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον.
Οι χαρακτηριστικές του ιδιότητες αφορούν την προστασία του οργανισμού από μικροοργανισμούς (μηχανισμός άμυνας), χημικές ουσίες, την υπεριώδη ακτινοβολία (UVA, UVB, μπλε φως- HEV), καθώς και την ρύθμιση της θερμοκρασίας σώματος, την παραγωγή βιταμίνης D, ενώ συμβάλει στις μεταβολικές διεργασίες ορισμένων ορμονών.
Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να επηρεάσει κάθε μέρος του σώματος, συμπεριλαμβανομένου και του δέρματος.
Περίπου το 1/3 των ατόμων με διαβήτη φαίνεται να εμφανίζουν δερματικές βλάβες διαφόρου βαθμού, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις είναι το πρώτο σημάδι κατά την εκδήλωση της νόσου (έναρξη διαβήτη). Οι διαταραχές στο μεταβολισμό της γλυκόζης και επιπλοκές όπως αγγειοπάθειες και νευροπάθειες επηρεάζουν την υγεία του δέρματος. Επιπλέον, έχει φανεί ότι η μη-ενζυμική γλυκοζυλίωση των κυτταρικών δομών ως αποτέλεσμα της υπεργλυκαιμίας κατέχει καθοριστικό ρόλο στην παθογένεια των διαβητικών επιπλοκών. Στο διαβήτη παρατηρούνται συσσώρευση γλυκοζυλιωμένων πρωτεϊνών, οι οποίες προκαλούν διαταραχή ενδοκυτταρικών σωμάτων, δυσλειτουργία κερατινοκυττάρων και ινοβλαστών, καθώς και διαταραγμένη λειτουργία του φραγμού και κατ’ επέκταση επούλωσης πληγών στο δέρμα. Η σύνθεση κολλαγόνου είναι αισθητά μειωμένη, ενώ τα λιπώδη βλαστοκύτταρα παρουσιάζουν στατιστικά σημαντική μείωση της λιπογενούς δυνατότητας διαφοροποίησης τους.
Οι δερματικές παθήσεις που εμφανίζονται στα άτομα με διαβήτη αφορούν:
- Επιπλοκές λόγω της θεραπείας που ακολουθούν (αλλεργική αντίδραση φαρμάκων άμεσου ή καθυστερημένου τύπου και δερματικές αντιδράσεις στην ινσουλίνη, συνήθως τοπικές, όπως η δυστροφία του λιπώδους ιστού στο σημείο της έγχυσης)
- Λοιμώξεις δέρματος, λόγω υψηλής συγκέντρωσης γλυκόζης στην επιδερμίδα σε συνδυασμό με εξασθενισμένο ανοσοποιητικό σύστημα (βακτηριακές λοιμώξεις: αποστήματα, ερυσιπελάσματα και μυκητιακές λοιμώξεις: Candida)
- Δερματοπάθειες συνήθως λόγω αρρύθμιστου διαβήτη (κνησμός και ξηρότητα δέρματος ως αποτέλεσμα ανεπάρκειας των ιδρωτοποιών αδένων λόγω συμπαθητικής νευρικής δυσλειτουργίας, αλλά της έντονης πολυουρίας, λιποειδική νεκροβίωση, διαβητικό σκληροίδημα, λεύκη, χειροαρθροπάθειες, διαβητική πομφόλυγα συνήθως στα κάτω άκρα, κ.α.)
Η διατροφή στο σακχαρώδη διαβήτη κατέχει θεμελιώδη ρόλο στη διαχείριση του, ενώ το διατροφικό πλάνο θα πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα τις ανάγκες του ατόμου και να περιλαμβάνει εκπαίδευση και συμβουλευτική σε θέματα διατροφής.
Επιπλέον, είναι μια από τις πιο σημαντικές παραμέτρους που εμπλέκονται στη ρύθμιση της υγείας και της κατάστασης του δέρματος. Μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε καθημερινή κατανάλωση αντιοξειδωτικών τροφίμων (τοκοφερόλες, καροτενοειδή, βιταμίνη C, φλαβονοειδή, πολυφαινόλες), όπως είναι τα λαχανικά, τα φρούτα και οι ξηροί καρποί βοηθούν στην επίτευξη των γλυκαιμικών στόχων, ενώ ταυτόχρονα καθυστερούν/ προλαμβάνουν τις επιπλοκές του διαβήτη. Σύμφωνα με τις διεθνής συστάσεις το διατροφικό πλάνο στο διαβήτη θα πρέπει να περιλαμβάνει πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και λίπη σε αναλογία που να καλύπτουν το 15%, 55% και 30% αντίστοιχα της ημερήσιας θερμιδικής κάλυψης. Η πρόσληψη των υδατανθράκων μπορεί να ποικίλλει ανάλογα το διατροφικό που ακολουθείται και κυμαίνεται μεταξύ 45% και 60% της συνολικής ημερήσιας προσλαμβανόμενης ενέργειας, αλλά δεν θα πρέπει να είναι μικρότερη από 130 γραμμαρίων ημερησίως.
Σχεδιασμός Διατροφής Μεσογειακού τύπου
| Ομάδες Τροφίμων | Σύσταση | Χρήσιμες Συμβουλές |
| Λαχανικά | 4 μερίδες από ποικιλία εποχιακών λαχανικών καθημερινά | Συνοδέψετε κάθε κύριο γεύμα με λαχανικά διαφορετικών χρωμάτων. |
| Φρούτα & χυμοί (φυσικοί) | 3-5 μερίδες από ποικιλία εποχιακών φρούτων καθημερινά | Πληθώρα βιταμινών και ιχνοστοιχείων απαραίτητα για την υγεία του δέρματος και τη αποκατάσταση του μικροβιώματος της επιδερμίδας. |
| Ψωμί – Δημητριακά/Ρύζι – Όσπρια – Αμυλούχα λαχανικά | 5-7 μερίδες από ποικιλία δημητριακών καθημερινά
2-3 φορές/ εβδομάδα πατάτες 1-2 φορές/ εβδομάδα “λαδερό φαγητό” |
Επιλέξτε αναποφλοίωτα προϊόντα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και βιταμίνες του συμπλέγματος Β (βρώμη, σίκαλη, κριθάρι).Το σπανάκι είναι γνωστό για τις αντιγηραντικές του ιδιότητες. |
| Γάλα & γαλακτοκομικά | 2-3 μερίδες από ποικιλία γαλακτοκομικών καθημερινά | Κατανάλωση αποβουτυρωμένων προϊόντων (γάλα ή γιαούρτι περιεκτικότητας μικρότερης από 2% σε λιπαρά), πλούσια σε λιποδιαλυτής βιταμίνες Α, D, E, K. |
| Κρέας & υποκατάστατα (αυγά) | 2-3 μερίδες/εβδομάδα | Επιλέξτε λευκό κρέας αντί κόκκινου και αποφεύγετε το επεξεργασμένο (αλλαντικά)
Η μακροχρόνια αγωγή με μετφορμίνη (αγωγή διαβήτη) έχει συσχετισθεί με μία μείωση στην απορρόφηση της βιταμίνης Β12 . |
| Ψάρια και θαλασσινά | 2-3 φορές /εβδομάδα από ποικιλία φρέσκων ψαριών και θαλασσινών | Τα λιπαρά ψάρια (σαρδέλα, τσιπούρα, κολιός τόνος, γαύρος) είναι ένας φυσικός τρόπος είναι για ενυδάτωση του δέρματος, ενώ τα ω-3 λιπαρών οξέων έχουν θετικά αποτελέσματα στη γλυκαιμική ρύθμιση. |
| Λίπη & έλαια, Ξηροί καρποί | 3-5 μερίδες καθημερινά | Επιλέξτε το ελαιόλαδο ως κύριο προστιθέμενο ωφέλιμο λίπος, πλούσιο σε βιταμίνη Ε, η οποία ενισχύει την υγεία του δέρματος και παρέχει προστασία από φλεγμονές. Οι ξηροί καρποί απαιτούν προσοχή στην ποσότητα λόγω του υψηλού θερμιδικού περιεχομένου τους, όμως περιέχουν θρεπτικά συστατικά που καταπολεμούν τις φλεγμονές του δέρματος και το κρατούν ενυδατωμένο (καρύδια). |
| Αλκοόλ | Εάν καταναλώνετε αλκοόλ: 1-2 μερίδες/ ημέρα μαζί με το κύριο γεύμα | Έρευνες έχουν δείξει πως το κόκκινο κρασί έχει θετική επίδραση στην υγεία, περιέχει ρεσβερατρόλη, μια αντιοξειδωτική ουσία που βρίσκεται και στο κόκκινο κρασί και έχει αποδειχθεί πως βοηθά στην καταπολέμηση της ακμής αλλά και των βακτηριδίων που αναπτύσσονται στο δέρμα. |
Συνεπώς, η εμφάνιση παθήσεων στο δέρμα θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως οδηγός για τον έλεγχο του μεταβολισμού της γλυκόζης, την πιθανή ύπαρξη αντίστασης στην ινσουλίνη (συνήθως σε προ διαβητικούς ασθενείς) και για την εντατικοποίηση της θεραπείας που ακολουθείται (φαρμακευτική αγωγή, διατροφικό πλάνο).
H συνεργασία μεταξύ των ειδικών στην ομάδα διαβήτη (δερματολόγων, παθολόγων, ενδοκρινολόγων, νοσηλευτών, διατροφολόγων, ψυχολόγων) είναι απαραίτητη, καθώς συνεισφέρει άμεσα σε καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο και ποιότητα ζωής για το άτομο με διαβήτη.
Βιβλιογραφία
- Kochet K., Lytus I., Svistunov I., Sulaieva O., 2017.Skin Pathology in Diabetes Mellitus: Clinical and Pathophysiologycal Correlations (Review), Georgian Med News, 2017 Dec;(273):41-46.
- Kim J.H., Yoon N.Y., Kim D.H., Jung M., Jun M., Park H.Y., Chung C.H., Lee K., Kim S., Park C.S., Liu K.H., Choi E.H. Impaired Permeability and Antimicrobial Barriers in Type 2 diabetes Skin are Linked to Increased Serum Levels of Advanced Glycation end-product. Exp Dermatol, 2018 Aug;27(8):815-823.
- Sehgal V.N., Srivastava G., Aggarwal A.K., Gupta M., Bhattacharya S.N., Verma P. Noninsulin-dependent, Type II Diabetes Mellitus-related Dermatoses: part II. 2011 Sep-Oct;9(5):302-8.
- Lima AL, Illing T, Schliemann S, Elsner P. Cutaneous Manifestations of Diabetes Mellitus: A Review.Am J Clin Dermatol. 2017 Aug;18(4):541-553. doi: 10.1007/s40257-017-0275-z.
- Bustan RS, Wasim D, Yderstræde KB, Bygum A. Specific Skin Signs as a Cutaneous Marker of Diabetes Mellitus and the Prediabetic State – a Systematic Review. Dan Med J. 2017 Jan;64(1):A5316.
- Mendes AL, Miot HA, Haddad V Junior. Diabetes Mellitus and the Skin. An Bras Dermatol. 2017 Jan-Feb;92(1):8-20. doi: 10.1590/abd1806-4841.20175514.
- Saraiya A, Al-Shoha A, Brodell RT. Hyperinsulinemia Associated with Acanthosis Nigricans, Finger Pebbles, Acrochordons, and the Sign of Leser-Trélat. Endocr Pract. 2013 May-Jun;19(3):522-5. doi: 10.4158/EP12192.RA.
- Fokkens BT, Smit AJ. Skin Fluorescence as a Clinical Tool for Non-invasive Assessment of Advanced Glycation and Long-term Complications of Diabetes. Fokkens BT, Smit AJ. Glycoconj J. 2016 Aug;33(4):527-35. doi: 10.1007/s10719-016-9683-1. Epub 2016 Jun 10.
- Piccardi N, Manissier P. Nutritionand Nutritional Supplementation: Impact on SkinHealth and Beauty. 2009 Sep;1(5):271-4. doi: 10.4161/derm.1.5.9706.
- Boelsma E, Hendriks HF, Roza L.Nutritional Skin Care: Health Effects of Micronutrients and Fatty Acids. Am J Clin Nutr. 2001 May;73(5):853-64. doi: 10.1093/ajcn/73.5.853.
- Pappas A, Liakou A, Zouboulis CC. Nutrition and skin. Pappas A, Liakou A, Zouboulis CC. Rev Endocr Metab Disord. 2016 Sep;17(3):443-448. doi: 10.1007/s11154-016-9374-z.
- Lakdawala N, Babalola O 3rd, Fedeles F, McCusker M, Ricketts J, Whitaker-Worth D, Grant-Kels JM. The Role of Nutrition in Dermatologic Diseases: Facts and Controversies. Clin Dermatol. 2013 Nov-Dec;31(6):677-700. doi: 10.1016/j.clindermatol.2013.05.004.
- MacKay D, Miller AL. Nutritional Support for Wound Healing. Altern Med Rev. 2003;8:359–377.
- Hsin-Yi Lo1, Chia-Cheng Li1, Hui-Man Cheng 2, I-Chen Liu 1, Tin-Yun Ho 3, Chien-Yun Hsian. Ferulic acid altered IL-17A/IL-17RA interaction and protected against imiquimod-induced psoriasis-like skin injury in mice. Food Chem Toxicol. 2019 Jul;129:365-375.
- Exchange lists for weight management 2003. American Diabetes Association, American Dietetic Association.
