ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα: Η αδιαφορία της πολιτείας στην ομοφοβική πλευρά της ελληνικής κοινωνίας

Ωστόσο, παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν πραγματοποιηθεί κατά τα τελευταία χρόνια για τη θέσπιση και την προστασία των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, έχουν εκφραστεί προβληματισμοί ως προς το κατά πόσο, πράγματι, οι εξελίξεις αυτές αποτελούν ουσιαστικά βήματα προς την εξασφάλιση της ισότητας, ενώ υπάρχουν πολλά νομικά κενά και εμπόδια που πρέπει να επιλυθούν άμεσα για τη διασφάλιση της ισότητας όλων των πολιτών στην ελληνική κοινωνία.

Η πολιτεία, εδώ και δεκαετίες και ακόμη και σήμερα εν έτει 2021, φαίνεται πως αδιαφορεί συστηματικά για τη διασφάλιση της ισότητας προς όλους τους πολίτες και του σεβασμού προς τις ευπαθείς ομάδες, τις μειονότητες και τα θύματα ρατσισμού και ομοφοβίας, την ώρα που έρευνες δείχνουν πως η συστηματική κακοποίησή τους αποτελεί μια θλιβερή πραγματικότητα στη χώρα μας.

1 στα 3 άτομα ΛΟΑΤΚΙ+ έχει δεχτεί προσβολές ή εξύβριση σε δημόσιες υπηρεσίες

Ένα στα τρία ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στην Ελλάδα έχει δεχτεί προσβολές ή εξύβριση λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και της ταυτότητας φύλου του από επαγγελματίες στο δημόσιο τομέα έστω και μία φορά, ενώ το 6% γίνεται αποδέκτης λεκτικής βίας από δημόσιους υπαλλήλους συχνά ή πάντα.

Την ίδια ώρα, το 27% των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων δήλωσε πως δέχεται διακριτική μεταχείριση στις δημόσιες υπηρεσίες, λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού ή και της ταυτότητας φύλου του μερικές φορές, συχνά ή πάντα. Μόλις το 7% έχει αναφέρει κάποιο περιστατικό διάκρισης ή βίας σε δημόσιο φορέα και το 72% ανέφερε ότι δεν νιώθει ασφάλεια να καταγγείλει σε δημόσιους φορείς κάποιο τέτοιο περιστατικό. Ένας από τους κυριότερους λόγους που επισήμαναν ότι λειτούργησε αποτρεπτικά για την αναφορά του περιστατικού ήταν η αίσθηση πως δεν θα άλλαζε κάτι.

Τα παραπάνω προκύπτουν από διαδικτυακή έρευνα με θέμα την εμπειρία των ΛΟΑΤΚΙ+ σε φορείς και υπηρεσίες του δημόσιου τομέα, στην οποία συμμετείχαν 150 ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και 202 εργαζόμενοι σε ένα ευρύ φάσμα δημόσιων υπηρεσιών (όπως εκπαιδευτικοί, διοικητικοί υπάλληλοι, δικαστικοί υπάλληλοι, κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι, επαγγελματίες υγείας, αστυνομικοί και δικαστές), από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Η έρευνα διενεργήθηκε από τον Μάιο ως τον Ιούλιο 2020, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος FAROS και παρουσιάστηκε σε σχετική διαδικτυακή εκδήλωση του -συντονιστή του έργου- Κέντρου Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας- ΚΜΟΠ.

Η παραπάνω πρόσφατη έρευνα αποτυπώνει το πόσο ευάλωτα και εκτεθειμένα είναι τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στη χώρα μας, ενώ την ίδια ώρα η Ε.Ε. αλλάζει ταχύτητες, για την υιοθέτηση της ΛΟΑΤΚΙ Στρατηγικής Ισότητας στην Ένωση.

Η στρατηγική της Ε.Ε. για την υπεράσπιση και την προστασία των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων

Με τη δημοσίευση μιας πενταετούς στρατηγικής για την ΛΟΑΤΚΙ ισότητα της Ε.Ε. τον περασμένο Νοέμβριο, η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να δώσει ζωή σε μια ποιοτική αλλαγή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προς το να διαδραματίσει τον πλήρη ρόλο της, για την προάσπιση των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων.

Σύμφωνα με τη Στρατηγική, η Ένωση τονίζει ότι θα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών για την προστασία των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων, σε μια εποχή που οι διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας / έκφρασης φύλου και χαρακτηριστικών φύλου αυξάνονται τόσο στη χώρα μας, όσο και στην Ε.Ε.

Η ελληνική κυβέρνηση αδιαφορεί για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα

Στην Ελλάδα τα ομόφυλα ζευγάρια έχουν τη δυνατότητα να συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης, όμως, δεν έχουν το δικαίωμα στην τέλεση πολιτικού ή θρησκευτικού γάμου.

Σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ του ΑΝΤ1, όπως χαρακτηριστικά λέει η Στέλλα Μπελιά, Πρόεδρος της ΛΟΑΤΚΙ+ οργάνωσης “Οικογένειες Ουράνιο Τόξο” αυτό είναι κυρίως προβληματικό για τα παιδιά των ΛΟΑΤΚΙ+ γονέων.

“Ο μη βιολογικός γονιός μπορεί να ασφαλίσει ιατροφαρμακευτικά την/τον σύντροφό της, όχι όμως το παιδί τους”.

Μέχρι σήμερα το ζήτημα δεν έχει τεθεί στην κυβέρνηση. Μια κυβέρνηση η οποία φαίνεται πως παρά τις προεκλογικές εξαγγελίες για ένταξη των ΛΟΑΤΚΙ ζητημάτων στην ατζέντα, και ενώ η πενταετής Στρατηγική της ΕΕ έχει δημοσιοποιηθεί από τα μέσα Νοεμβρίου, αδιαφορεί για τα νομικά κενά, δείχνοντας το χειρότερο πρόσωπό της στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.

“Θεραπείες” μετατροπής για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα στην Ελλάδα

Η εγκληματική πρακτική των θεραπειών μετατροπής, που καταπατά βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, βασίζεται στην πεποίθηση ότι η ετεροφυλοφιλία είναι ο κανόνας και οτιδήποτε άλλο είναι ασθένεια ή ανωμαλία – μια πεποίθηση που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει απορρίψει από το 1990.

Η θεραπεία αλλαγής σεξουαλικού προσανατολισμού είναι η ψευδοεπιστημονική πρακτική που προσπαθεί να αλλάξει τον σεξουαλικό προσανατολισμό ενός ατόμου από ομοφυλόφιλο ή αμφιφυλόφιλο σε ετεροφυλόφιλο, χρησιμοποιώντας ψυχολογικές ή πνευματικές παρεμβάσεις, την ώρα που ιατρικοί οργανισμοί προειδοποιούν ότι οι πρακτικές αυτές είναι αναποτελεσματικές και επιβλαβείς.

Ιατρικές, επιστημονικές και κυβερνητικές οργανώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν εκφράσει ανησυχία για την εγκυρότητα, την αποτελεσματικότητα και την ηθική της θεραπείας αλλαγής σεξουαλικού προσανατολισμού.

Η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία (APA) αντιτίθεται στην ψυχιατρική θεραπεία που έχει ως βάση την υπόθεση ότι η ομοφυλοφιλία είναι ψυχική διαταραχή και ότι ο ασθενής θα πρέπει να αλλάξει τον σεξουαλικό ομοφυλοφιλικό προσανατολισμό του, ενώ περιγράφει τις προσπάθειες αλλαγής σεξουαλικού προσανατολισμού από επαγγελματίες ως ανήθικες.

Τέτοιες θεραπείες πραγματοποιούνται, δυστυχώς, και στην Ελλάδα, με την ανοχή του κράτους, καθώς και των υπευθύνων συλλόγων ειδικών ψυχικής υγείας, καθώς δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο που να προστατεύει τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα από τις απάνθρωπες αυτές πρακτικές και η ερώτηση είναι πού είναι η πολιτεία ώστε να επέμβει;

Απροστάτευτα τα intersex άτομα σε εγκληματικές διαδικασίες “κανονικοποίησης”

Ο όρος intersex αποτελεί όρο – ομπρέλα που χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα ευρύ φάσμα φυσικών σωματικών παραλλαγών. Τα ίντερσεξ (ή διαφυλικά) άτομα γεννιούνται με χαρακτηριστικά φύλου που είναι είτε θηλυκά και αρσενικά ταυτόχρονα, είτε όχι απόλυτα θηλυκά ή αρσενικά, είτε ούτε θηλυκά ούτε αρσενικά. Τα χαρακτηριστικά του φύλου των ίντερσεξ ανθρώπων και τα σώματα τους είναι υγιείς παραλλαγές του ανθρώπινου φύλου.

Να σημειωθεί ότι οι άνθρωποι που γεννιούνται με κάποια ίντερσεξ διαφορετικότητα υπολογίζονται παγκοσμίως στο 1,7-2% του γενικού πληθυσμού.

Σε ορισμένους διαφυλικούς ανθρώπους το σώμα τους γίνεται εμφανές κατά τη γέννηση, σε μερικούς κατά τη διάρκεια της νεαρής ηλικίας και σε άλλους το σώμα τους αποκαλύπτεται ότι είναι ίντερσεξ κατά τη διάρκεια της εφηβείας ή ακόμα και της ενήλικης ζωής.

Επιπλέον. για μερικούς, οι παραλλαγές αυτές θα είναι τόσο μικρές που μπορεί να μη συνειδητοποιήσουν ποτέ ότι είναι ίντερσεξ.

Στα γεννητικά όργανα των ίντερσεξ μωρών και παιδιών γίνονται εγχειρήσεις και αισθητικές επεμβάσεις σε μεγάλο αριθμό περιπτώσεων. Οι λόγοι που δίνονται για αυτού του είδους τις χειρουργικές επεμβάσεις περιλαμβάνουν την επιθυμία να δοθεί η δυνατότητα στον μελλοντικό ενήλικα να ταιριάξει καλύτερα μέσα στην κοινωνία και να μεγαλώσει ως άντρας ή γυναίκα

Στη χώρα μας, οι ακτιβιστές και οργανισμοί για τα δικαιώματα των ίντερσεξ υποστηρίζουν ότι οι “κανονικοποιητικές” χειρουργικές επεμβάσεις ή παρεμβάσεις πριν το άτομο είναι αρκετά μεγάλο ώστε να λάβει το ίδιο μια ενημερωμένη απόφαση, αποτελούν εγκληματικές ενέργειες.

Αφού ένα παιδί μεγαλώσει αρκετά μπορεί να αποφασίσει να προχωρήσει σε κάποιες ιατρικές διαδικασίες, αλλά αυτό είναι πολύ διαφορετικό από το να μάθεις ότι έγιναν πάνω σου παρεμβάσεις όταν ήσουν μωρό ή μικρό παιδί χωρίς τη συγκατάθεσή σου.

Οι γιατροί λένε συχνά στους γονείς ότι η μη διεξαγωγή κανονικοποιητικών επεμβάσεων ή ο μη αυστηρός προσδιορισμός του φύλου του παιδιού θα οδηγήσει σε ψυχολογικά προβλήματα. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη επί της ουσίας ότι ισχύει αυτό, παρά μόνο θεωρίες και εσφαλμένες αντιλήψεις.

Όλο και περισσότεροι ίντερσεξ άνθρωποι μιλούν ανοιχτά, τονίζοντας ότι η χειρουργική επέμβαση δεν είναι απαραίτητη και ότι ζουν υγιείς και ευτυχισμένες ζωές.

Δυστυχώς, η ψυχολογική βλάβη από τις παραβιαστικές και συχνά οδυνηρές παρεμβάσεις σε νεαρή ηλικία τεκμηριώνεται επίσης ευρύτατα από τους ίντερσεξ ανθρώπους που έχουν υποστεί τέτοιες παρεμβάσεις.

Στη χώρα οι “κανονικοποιητικές” επεμβάσεις σε ιντερσεξ άτομα είναι γεγονός και αποτελούν πρακτική που υποστηρίζεται-δυστυχώς- από πολλά μέλη του επιστημονικού χώρου, με αποτέλεσμα τα άτομα αυτά να υφίστανται ψυχολογική βλάβη από τις παραβιαστικές και οδυνηρές παρεμβάσεις, οι οποίες είναι συχνά ανεπανόρθωτες.

Η τρανς κοινότητα στην Ελλάδα παλεύει να επιβιώσει

Η κρίση του κορονοϊού ήταν αναπόφευκτο να εξελιχθεί πολύ γρήγορα και σε μία οικονομική αλλά και πολιτιστική κρίση, που επηρεάζει αρνητικά τις πιο ευάλωτες ομάδες της κοινωνίας.

Τα ΛΟΑΤΚΙ+ και ιδιαίτερα τα τρανς πρόσωπα στην Ελλάδα αντιμετώπιζαν και συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν ένα ευρύ φάσμα στερεοτύπων, προκαταλήψεων, παρενοχλήσεων, διακρίσεων και βίας, καθώς και περιορισμένη πρόσβαση στην εργασία, στην κοινωνική πρόνοια, στην ασφάλιση, στην υγειονομική περίθαλψη και στην εκπαίδευση, εκτός από την ευρεία ρητορική μίσους και τη βία που αντιμετωπίζουν τόσο στην ιδιωτική και όσο και στη δημόσια σφαίρα.

Οι ακραίες συνθήκες φτώχειας και στέγασης είναι ιδιαίτερα υψηλές στην τρανς κοινότητα (30%) και τα εγκλήματα μίσους κατά των τρανς ανθρώπων ανέρχονται στο 20% των συνολικών καταγεγραμμένων περιστατικών.

Όντας η πιο ευάλωτη ομάδα ανθρώπων, οι τρανς άνθρωποι και ιδιαίτερα οι τρανς γυναίκες που εργάζονται στο σεξ, οι τρανς άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας, οι τρανς και γενικότερα οι ΛΟΑΤΚΙ πρόσφυγες, είναι ακόμη πιο ευάλωτα απέναντι στην πανδημία της COVID- 19.

Τα εργαζόμενα στο σεξ άτομα βιώνουν ακραίες συνθήκες φτώχειας

Η εργασία στο σεξ είναι εργασία και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Ωστόσο, λόγω του περιοριστικού νομικού πλαισίου που ισχύει στην Ελλάδα για την εργασία στο σεξ, για πολλά απ’ τα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ δεν αναγνωρίζεται ως νόμιμη η εργασία τους.

Για τα πρόσωπα που εργάζονται σε κλειστούς χώρους (οίκους ανοχής ή στούντιο), ένα μέρος τους (πάντως όχι η πλειοψηφία) αναγνωρίζεται και πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου. Συνεπώς αυτά τα πρόσωπα, τυπικά, πληρούν τις προϋποθέσεις για να λάβουν αυτό το έκτακτο επίδομα εν μέσω πανδημίας, όχι όμως στο σύνολό τους, γιατί ακόμη και για τα πρόσωπα που εργάζονται σε κλειστούς χώρους, υπάρχουν αρκετά που δεν αναγνωρίζεται ως νόμιμη η εργασία τους και ο λόγος πάλι είναι το περιοριστικό πλαίσιο της νομοθεσίας.

Ακόμη, υπάρχουν τα πρόσωπα που εργάζονται σε ανοικτούς χώρους ή με άλλον τρόπο, και σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και οι περισσότερες τρανς γυναίκες που λόγω των αποκλεισμών που βιώνουν στον χώρο της εργασίας, εργάζονται στο σεξ προκειμένου να μπορέσουν να επιβιώσουν. Αυτά τα πρόσωπα δεν έχουν δικαίωμα να πάρουν αυτό το επίδομα

Διεθνείς Οργανισμοί για τα δικαιώματα των εργαζόμενων στο σεξ, όπως η ICRSE (Διεθνής Επιτροπή για τα Δικαιώματα των Εργαζομένων στο σεξ στην Ευρώπη) έχουν πάρει εξ αρχής θέση επί του θέματος, καλώντας τις Κυβερνήσεις να ενεργήσουν με τέτοιο τρόπο, ώστε να εξασφαλίσουν κοινωνική προστασία για τις εργαζόμενες και εργαζόμενους στο σεξ, λόγω της πανδημίας, ωστόσο κάτι τέτοιο δε φαίνεται να συμβαίνει στη χώρα μας μέσα σε αυτούς τους μήνες.

Τα γκέι άτομα εξακολουθούν να αποκλείονται από την εθελοντική αιμοδοσία

Στην Ελλάδα, οι ομοφυλόφιλοι άνδρες και γενικότερα όσα άτομα διατηρούν σεξουαλικές σχέσεις με άτομα του ίδιου φύλου αποκλείονται από την εθελοντική αιμοδοσία.

Τη στιγμή που οι περισσότερες χώρες φαίνεται να απομακρύνονται από αναχρονιστικούς κανονισμούς που ισχύουν για τους γκέι και μπάι άνδρες στην αιμοδοσία, η Ελλάδα παραμένει αυστηρά αναχρονιστική και επιμένει να στιγματίζει τα άτομα αυτά, αρνούμενη να δεχτεί το “μολυσμένο” αίμα τους.

Γιατροί, νοσοκομεία και υπηρεσίες παγκοσμίως ανησυχούν για τα αποθέματα αίματος εν μέσω της πανδημίας. Οι συνθήκες καραντίνες αποτρέπουν τον κόσμο από την αιμοδοσία, για να καλυφθούν οι σημαντικές ανάγκες ασθενών σε αίμα ωστόσο, στην χώρα μας το “γκει” αίμα εδώ και δεκαετίες δε γίνεται αποδεκτό και όση ανάγκη και να έχει η κοινότητα για αίμα, παρ’ όλα αυτά η νομοθεσία αυτή δε λέει να αλλάξει, παραμένοντας το ίδιο αναχρονιστική.

Εν έτει 2021 η πολιτεία αποκλείει μια κοινωνική ομάδα από την αιμοδοσία λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού της, δημιουργώντας έντονη διάκριση και στιγματισμό, ενώ την ίδια στιγμή στερεί αποθέματα αίματος από ανθρώπους που βρίσκονται σε άμεση ανάγκη.

Η θέση της Ελλάδας σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε.

Σχετικά με την πρόοδο της Ελλάδας στα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα βλέπουμε τη θέση της χώρας μας, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ILGA- Europe (International Lesbian & Gay Association) μέσα από την Ετήσια Έκθεσή της και τον χάρτη κατάταξης με σχετικά στοιχεία για την πρόοδο των χωρών σε σχέση με τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα στην Ευρώπη.

Η χώρα μας ανάμεσα στις 49 χώρες κατέχει την 18η θέση με ποσοστό 47,9%, ενώ στην κορυφή της κατάταξης βρίσκεται η Μάλτα με 89,10% και ακολουθούν το Βέλγιο με 73,24%, το Λουξεμβούργο με 72,95%, η Δανία με 67,86% και η Νορβηγία με 67,77%.

Αν λοιπόν συγκρίνουμε την χώρα μας με Σκανδιναβικές χώρες, όπως την Νορβηγία ή την Σουηδία, είμαστε πολύ πίσω και έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας.

Η Ελλάδα απέχει κατά πολύ και από άλλες χώρες, πχ. της κεντρικής Ευρώπης, αλλά και από άλλες, όπως πχ την Ισπανία που εδώ και χρόνια έχουν νομοθετήσει την επέκταση του γάμου για όλους.

Αντί επιλόγου, τα νέα μέτρα της Ε.Ε. για χώρες που δεν προστατεύουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα από τις διακρίσεις

Μια νέα ρήτρα στους κανόνες χρηματοδότησης της Ε.Ε. ανακοινώθηκε πρόσφατα, η οποία προβλέπει περαιτέρω οικονομικούς περιορισμούς για κάθε κράτος-μέλος εάν δεν προστατεύει τα δικαιώματα του ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, επιβεβαίωσε αξιωματούχος της Ένωσης.

Μετά από χρόνια διαπραγματεύσεων, η Ε.Ε. συμφώνησε σε μία σειρά κανόνων για τα διαρθρωτικά ταμεία, που θεσπίζει νομοθεσία, ώστε να αποτελούν σχεδόν το ένα τρίτο του μελλοντικού προϋπολογισμού της.

Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει μια σημαντική αναφορά στον σεβασμό του Ευρωπαϊκού Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων για χώρες που αρνούνται να τηρήσουν τις αρχές της ισότητας των φύλων και της καταπολέμησης των διακρίσεων. Έτσι, οι χώρες αυτές θα μπορούσαν να δουν τα έργα τους να απορρίπτονται για χρηματοδότηση από την Ε.Ε, αν την ίδια ώρα στρέφονται με οποιοδήποτε τρόπο κατά της ισότητας των πολιτών τους.