Υπάρχουν διάφοροι ιατρικοί λόγοι για τους οποίους ο θεράπων ιατρός μπορεί να συστήσει σε εσάς ή τον συγγενή σας αλλαγή του τρόπου σίτισης. Πολλές παθήσεις, όπως ενδεικτικά η νόσος του Πάρκινσον, ο καρκίνος, το εγκεφαλικό επεισόδιο, οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και άλλες, μπορεί να καταστήσουν την σίτιση και την ενυδάτωση από το στόμα μη ασφαλή, μη επαρκή ή ακόμα και αδύνατη.
Αλλάζοντας λοιπόν τον τρόπο με τον οποίο ένας ασθενής λαμβάνει το φαγητό και το νερό, μειώνονται οι πιθανότητες πνιγμού, εγκατάστασης υποθρεψίας, αφυδάτωσης, ακόμα και πνευμονίας από πιθανή εισρόφηση. Η πρόσληψη τροφής συγκεκριμένης σύστασης από το στόμα ή η τοποθέτηση ενός σωλήνα σίτισης μπορεί να είναι μια από τις εναλλακτικές που θα σας δοθούν.
Αλεσμένο γεύμα
Αν η σύσταση είναι για αλεσμένο φαγητό από το στόμα, δεν έχετε παρά να προμηθευτείτε ένα καλό μιξεράκι και να αλέθετε το φαγητό της ημέρας. Φυσικά είναι λογικό τα πολύ στεγνά ή σκληρά φαγητά να μην αλέθονται τόσο εύκολα ή να μην φτάσουν στην επιθυμητή μορφή. Σε ένα αλεσμένο γεύμα είναι σημαντικό να προσέχουμε να μην μένουν υπολείμματα ή μικρά κομματάκια και η ρευστότητα του χυλού να είναι τέτοια ώστε να μένει πάνω στο κουτάλι, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με το γιαούρτι.
Σωλήνας σίτισης
Αν σας συσταθεί η τοποθέτηση κάποιου σωλήνα σίτισης, εκεί τα πράγματα γίνονται λίγο πιο περίπλοκα. Υπάρχουν διάφορα είδη σωλήνων σίτισης ανάλογα με την περίπτωσή και τις ανάγκες του κάθε ασθενή. Μερικοί από τους πιο συνηθισμένους είναι:
Ο ρινογαστρικός καθετήρας, είναι ένα σωληνάκι το οποίο εισέρχεται στο στομάχι μέσω της ρινικής κοιλότητας. Η τοποθέτηση του δεν χρειάζεστε χειρουργική επέμβαση και τοποθετείται εύκολα από το γιατρό. Ο ρινογαστρικός καθετήρας τοποθετείται συνήθως όταν η ανάγκη για τροποποίηση της σίτισης είναι προσωρινή.
Η γαστροστομία, είναι η τοποθέτηση ένας ειδικού σωλήνα σίτισης στο στομάχι μέσω μιας τομής από το εξωτερικό κοιλιακό τοίχωμα. Ο σωλήνας αυτός, όπως και ο ρινογαστρικός επιτρέπει την σίτιση και την ενυδάτωση χωρίς να περνάει η τροφή από το στόμα.
Η νηστιδοστομία, είναι η τοποθέτηση ένας ειδικού σωλήνα σίτισης κατευθείαν στο λεπτό έντερο από το εξωτερικό κοιλιακό τοίχωμα. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες δύο περιπτώσεις, στην νηστιδοστομία δεν μπορούμε να χορηγήσουμε φαγητό αλεσμένο, παρά μόνο ειδικά σκευάσματα.
Με έναν σωλήνα σίτισης μπορείς να παρέχεις τροφή σε υγρή μορφή, νερό για την ενυδάτωση του ασθενή χωρίς να χρειάζεται να δοθούν υγρά μέσω φλέβας, και την φαρμακευτική του αγωγή. Τα δισκία μπορεί να απαιτούν άλεση και μερικές κάψουλες μπορεί να χρειαστούν άνοιγμα, αλλά αυτές τις οδηγίες θα τις πάρετε από τον γιατρό σας. Μπορεί ακόμα να αφαιρεθεί περιεχόμενο από το στομάχι. Η απλή αυτή αναρρόφηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την απομάκρυνση υγρών και υπολειμμάτων τροφής, που μπορεί να προκαλούν δυσφορία ή ναυτία.
Οι τροφές μπορούν να δοθούν με τις ακόλουθες μεθόδους:
- τροφοδοσία αντλίας – χρησιμοποιώντας αντλία συνδεδεμένη στον σωλήνα σίτισης, το πλεονέκτημα είναι ότι ρυθμίζεται η ποσότητα και η διάρκεια του γεύματος
- σίτιση βαρύτητας – χρήση της βαρύτητας για χορήγηση
- τροφοδοσία bolus – χορηγείται μία συγκεκριμένη ποσότητα αργά με σύριγγα (>50 ml) σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ο τρόπος αυτός προσεγγίζει περισσότερο την κανονική σίτιση σε όγκο και διάρκεια
Υπάρχουν δύο είδη διατροφής που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, ο ένας τρόπος είναι η παροχή έτοιμων σκευασμάτων διατροφής και ο δεύτερος είναι κανονικό φαγητό αλεσμένο στην κατάλληλη σύσταση. Φυσικά μπορεί να γίνει και συνδυασμός των δύο μεθόδων.
Τι όμως πρέπει να τρώει ένας ασθενής; Τι είναι αυτό που πρέπει να αλέσω; Υπάρχουν συγκεκριμένες ποσότητες; Υπάρχει κάτι που πρέπει να βάλω επιπλέον;
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι που έχουν σωλήνα σίτισης ή τρώνε μηχανικά τροποποιημένο φαγητό (αλεσμένο) χρειάζονται σωστή και ισορροπημένη διατροφή για να παραμείνει το σώμα τους δυνατό και υγιές. Η σύσταση του διαιτολογίου εξαρτάται από τις παθήσεις του ασθενή και δεν επηρεάζεται από τον τρόπο χορήγησης των γευμάτων. Παραδείγματος χάριν αν ο ασθενής έχει διαβήτη θα εφαρμόσουμε τις διατροφικές συστάσεις για διαβητικούς, εάν έχει χαμηλά λευκώματα αίματος θα χορηγήσουμε μεγαλύτερη ποσότητα πρωτεΐνης, αν πρέπει να βάλει βάρος θα αυξήσουμε την ποσότητα του φαγητού.
Ενδεικτικό μενού:
Πρωινή κρέμα
Για γαστροστομία/ρινογαστρικό:
- 1 λίτρο γάλα
- 90-100γρ βούτυρο
- 4 αυγά
- 2 γεμάτες κουταλιές άνθος αραβοσίτου
- Μέλι ή Ζάχαρη 2-4 κουταλιές της σούπας
Σε κρύο γάλα προσθέτουμε το βούτυρο και τα αυγά και ανακατεύουμε. Τοποθετούμε την κατσαρόλα σε χαμηλή φωτιά και μόλις πάρει μια βράση ρίχνουμε το άνθος αραβοσίτου το οποίο έχουμε διαλύσει πρώτα με ελάχιστο νερό, στο μείγμα που βράζει. Ανακατεύουμε συνεχόμενα μέχρι να αρχίσει να πήζει. Προσοχή ανάλογα με το πόσο πηκτό ή αραιό το θέλουμε προσαρμόζουμε τη δοσολογία του άνθος αραβοσίτου.
Για αλεσμένο από το στόμα:
- 2/3 του λίτρου γάλα
- 1/3 του λίτρου νερό
- 90-100γρ βούτυρο
- 2 αυγά
- 4 κουταλιές της σούπας σιμιγδάλι ψιλό
- 1 κουταλιά της σούπας άνθος αραβοσίτου
- Μέλι ή Ζάχαρη 2-4 κουταλιές της σούπας
Σε κρύο γάλα προσθέτουμε το βούτυρο και τα αυγά και ανακατεύουμε. Τοποθετούμε την κατσαρόλα σε χαμηλή φωτιά και μόλις πάρει μια βράση το μείγμα ρίχνουμε το σιμιγδάλι και το άνθος αραβοσίτου το οποίο έχουμε διαλύσει πρώτα με ελάχιστο νερό. Ανακατεύουμε συνεχόμενα μέχρι να αρχίσει να πήζει. Προσοχή ανάλογα με το πόσο πηκτό ή αραιό το θέλουμε προσαρμόζουμε τη δοσολογία από το άνθος αραβοσίτου και το σιμιγδάλι.
Εναλλακτικά θα μπορούσαμε να αλέσουμε πολύ καλά μια ποσότητα βρώμης και να την βράσουμε με γάλα προσθέτοντας ζάχαρη ή μέλι για να γίνει περισσότερο εύγεστη. Η βρώμη θέλει λίγη περισσότερη ώρα για να πήξει οπότε μπορούμε να το ετοιμάσουμε από το προηγούμενο βράδυ.
Μεσημεριανό-βραδινό
Αλεσμένο για στόμα και γαστροστομία/ρινογαστρικό
Κρέας μοσχαρίσιο ή χοιρινό 1-2 φορές την εβδομάδα, κοτόπουλο 1 και ψάρι 2 φορές την εβδομάδα, ικανοποιητική ποσότητα χωρισμένη σε μεσημεριανό και βραδινό. Αλεσμένο καλά με βραστά λαχανικά και ποσότητα πατάτας, ζυμαρικού, ψωμιού ή ρυζιού. Για μπορέσει να αλεστεί το φαγητό (εάν δεν είναι σούπα) είναι απαραίτητη η χρήση ποσότητας ζωμού κρέατος ή λαχανικών.
Λαδερά και όσπρια 3-4 φορές την εβδομάδα.
Σαλάτα π.χ. μπρόκολο, καρότο βρασμένο, παντζάρι με ποσότητα ανθότυρου ή φέτας και ελαιόλαδο.
Ενδεικτικά ενδιάμεσα και προ ύπνου:
Γιαούρτι, φρούτο αλεσμένο ή κρέμα παιδική
