Μπορεί τα τελευταία χρόνια οι χορτοφαγικές δίαιτες να αποκτούν ολοένα και περισσότερους οπαδούς, αλλά πολλοί είναι εκείνοι που ανησυχούν ότι μια τέτοια δίαιτα μπορεί να έχει άσχημες συνέπειες για τον οργανισμό, και κυρίως για τις νοητικές λειτουργίες.
Παρά τα αποδεδειγμένα οφέλη που μπορεί να έχει μια χορτοφαγική δίαιτα, υπάρχουν κάποια συστατικά του κρέατος που απλά δεν μπορεί κανείς να τα βρει σε μια χορτοφαγική δίαιτα.
Πόση αλήθεια υπάρχει στις ανησυχητικές επικεφαλίδες που διαβάζουμε;
Η βασικότερη ανησυχία σχετικά με την χορτοφαγική διατροφή είναι η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12.
Ήδη αρκετά γνωστή για την σχέση της με τον μειωμένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και δυσεύρετη στα τρόφιμα φυτικής προέλευσης, η B12 είναι μια βιταμίνη που οι vegans πρέπει να φροντίζουν να λαμβάνουν σε μορφή συμπληρώματος. Επιπλέον, η Β12 έχει συσχετιστεί θετικά με το IQ και το μέγεθος του εγκεφάλου, και έχουν παρατηρηθεί μεμονωμένα περιστατικά vegan παιδιών που λόγω ανεπάρκειας B12 ο εγκέφαλος δεν αναπτύχθηκε σωστά. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει έλλειψη ερευνών και δεδομένων σχετικά με τις επιπτώσεις που υπάρχουν εάν κάποιος vegan παραμελήσει την λήψη συμπληρώματος B12, και καλό θα ήταν αυτό το ρίσκο να αποφεύγεται.
Ένα άλλο θρεπτικό συστατικό που είναι σημαντικό για τις νοητικές λειτουργίες και δυσεύρετο σε μια χορτοφαγική δίαιτα είναι ο σίδηρος.
Τα χαμηλά επίπεδα σιδήρου μπορεί να οδηγήσουν σε συμπτώματα όπως η απόσπαση προσοχής, η αδύναμη μνήμη και η γενική κούραση. Ο τρόπος που αναπτύσσεται ανεπάρκεια σιδήρου είναι αρκετά περίπλοκος, καθώς δεν εξαρτάται μόνο από την πρόσληψη σιδήρου, αλλά και από την ικανότητά μας να τον απορροφήσουμε. Αυτό έχει οδηγήσει στο να μην θεωρείται ότι οι χορτοφάγοι διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο ανεπάρκειας σιδήρου, και συστήνεται να γίνονται εξετάσεις αίματος τακτικά, και, εάν χρειάζεται, να ληφθεί η συμβουλή πιστοποιημένου διαιτολόγου-διατροφολόγου.
Η ταυρίνη, ένα αμινοξύ το οποίο βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στον ανθρώπινο εγκέφαλο, έχει πυροδοτήσει αρκετές συζητήσεις, καθώς οι σημαντικότερες διαιτητικές πηγές του είναι το κρέας και τα θαλασσινά. Ενώ έχει όντως παρατηρηθεί ότι οι χορτοφάγοι έχουν χαμηλότερα επίπεδα ταυρίνης στο αίμα, δεν γνωρίζουμε πώς τους επηρεάζει αυτό και εάν θα έπρεπε τα συμπληρώματα ταυρίνης να θεωρούνται απαραίτητα, εφόσον δεν γνωρίζουμε αρκετά για τον ρόλο της και τις λειτουργίες της στον εγκέφαλο.
Το συστατικό που έχει λάβει την περισσότερη προσοχή τελευταία είναι η κρεατίνη, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στην προμήθεια των κυττάρων μας με ενέργεια.
Λόγω του ότι η κρεατίνη απουσιάζει από τα μανιτάρια και τα φυτά, τα επίπεδά της στον οργανισμό ενός χορτοφάγου είναι χαμηλότερα σε σχέση με άτομα που ακολουθούν μια μη αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αρκετές ενδείξεις που να υποστηρίζουν την σύσταση για ληψη συμπληρωμάτων κρεατίνης, καθώς ο εγκέφαλος μπορεί να συνθέσει μόνος του την κρεατίνη που χρειάζεται.
Ενώ είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τους κινδύνους, είναι επίσης σημαντικό να μην δαιμονοποιούμε την χορτοφαγική διατροφή. Η έλλειψη σωστής ενημέρωσης μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκειες ακόμα και αν δεν αποκλείει κάποιος ζωικά προϊόντα από την διατροφή του. Παραδείγματος χάρη, το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού δεν καταναλώνει αρκετά φρούτα και λαχανικά, με αποτέλεσμα ανεπάρκειες σε διαιτιτικές ίνες και διάφορα ιχνοστοιχεία.
Ένα ακόμα παράδειγμα δαιμονοποίησης είναι οι έρευνες από τις οποίες φαίνεται να υπάρχει μεγαλύτερο ποσοστό περιστατικών κατάθλιψης σε χορτοφάγους.
Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι οι χορτοφάγοι είναι απλώς αρκετά ευαισθητοποιημένα άτομα που επηρεάζονται συναισθηματικά από τρέχουσες καταστάσεις που θεωρούν άδικες ή και ανήθικες αλλά δεν έχουν την δύναμη να αλλάξουν. Επομένως, μια δήλωση ότι η χορτοφαγική διατροφή προκαλεί κατάθλιψη θα ήταν αβάσιμη.
Συμπερασματικά, υπάρχει ανάγκη για περισσότερες έρευνες σχετικά με την χορτοφαγική δίαιτα και την υγεία.
Εώς τώρα, γνωρίζουμε σίγουρα ότι άτομα που επιλέγουν να ακολοθήσουν vegan διατροφή, μπορούν να διατηρηθούν υγιή, και παρόλο που η λήψη συμπληρωμάτων B12 κρίνεται υψίστης σημασίας, οι χορτοφάγοι τείνουν να έχουν υγιέστερες καρδιές, χαμηλότερους δείκτες φλεγμονής και υγιέστερη μικροχλωρίδα του εντέρου. Η σωστή ενημέρωση, η κατανόηση των κινδύνων, και η επιμέλεια είναι το κλειδί για την διατήρηση ενός χορτοφαγικού διαιτολογίου χωρίς προβλήματα.
Βιβλιογραφία
Medawar, E., Huhn, S., Villringer, A. et al. The effects of plant-based diets on the body and the brain: a systematic review. Transl Psychiatry 9, 226 (2019). https://doi.org/10.1038/s41398-019-0552-0
Gorvett, 2020. How a vegan diet could affect your intelligence, BBC Future, The vegan factor, available on:https://www.bbc.com/future/article/20200127-how-a-vegan-diet-could-affect-your-intelligence
