Η μεγαλύτερη μορφή στην Ιστορία της Ανθρωπότητας, που άλλαξε κυριολεκτικά τον Κόσμο, δεν θα μπορούσε να μείνει εκτός από την πλέον λαϊκή μορφή Τέχνης, την 7η Τέχνη. Πλήθος ταινιών, απο την Αυγή κιόλας του κινηματογράφου, έχουν ασχοληθεί με τη Θεία μορφή Του και έχουν αποτυπώσει στο σέλιλόιντ εικόνες που έχουν μείνει στην Ιστορία.
Μεγάλες μορφές της 7ης Τέχνης, όπως ο Σεσίλ Ντε Μίλ, ο Τζώρτζ Στήβενς, ο Φράνκο Τζεφιρέλλι, ακόμη καί o Πιέρ Πάολο Παζολίνι, δεν άντεξαν στον… ευγενή “πειρασμό” να ζωντανέψουν το Θείο Δράμα και να πούν, μέσα απο τις εικόνες τους, τη δική τους “άποψη” για τον Σωτήρα του Κόσμου.
Αρκετοί μάλιστα, προχώρησαν ακόμη παραπέρα, όπως ο Μάρτιν Σκορτσέζε και ο Nόρμαν Τζούισον, που θέλησαν να πούν τα πράγματα, λίγο πιο…διαφορετικά απο τους άλλους, ζητώντας να εκφράσουν μια πιό προσωπική κατάθεση απόψεων η οποία δεν έγινε και τόσο θερμά αποδεκτή απο μια μερίδα του κοινού, θεωρώντας τους “βλάσφημους”.
Πάνω από 40 ταινίες έχουν γυριστεί και έχουν σαν βάση το Θείο Δράμα. Αν μάλιστα υπολογίσουμε και τις ταινίες που περιλαμβάνουν σκηνές από την πορεία προς τον Γολγοθά ή διηγούνται ιστορίες παράλληλες με την πορεία του Χριστού (Βαραββάς, Μπεν Χούρ, Ο Χιτών κτλ.), εύκολα διαπιστώνουμε πως ξεπερνούν τις 60!
Η πρώτη καταγραφή του Ιησού στην μεγάλη οθόνη, ήρθε το 1897 με το αμερικάνικης παραγωγής «The Horitz Passion Play». Βέβαια δυο χρόνια πρίν οι Αδερφοί Λιμιέρ, με την πρώτη επίσημη προβολή ενός… ντοκυμανταίρ(!) στο Grand Café του Παρισιού, αποδεικνύουν ότι ο Ιησούς ήταν από τα πρώτα κινηματογραφικά θέματα. Απο την ταινία αυτή, δυστυχώς δεν σώζεται απολύτως τίποτε. Η μοναδική κόπια που υπήρχε, καταστράφηκε απο πυρκαγιά η οποία προκλήθηκε απο υπερφόρτωση ενός προβολέα στα στούντιο της εταιρείας Klaw & Erlanger. Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός οτι τη συγκεκριμένη ταινία είχε αναλάβει τη διανομή της η…εταιρεία του Τόμας Εντισον!
Η πρώτη, σοβαρή καταγραφή του Ιησού στον κινηματογράφο ήρθε πριν από …108 χρόνια και πιο συγκεκριμένα το 1903 με το «Τα Πάθη του Χριστού». Ο αυθεντικός τίτλος της ταινίας είναι «La vie et la passion de Jésus Christ». Η ταινία, γαλλικής παραγωγής, έχει διάρκεια 44 λεπτά.
Οι εντελώς ξεπερασμένες σκηνές με τα εφέ, στις μέρες μας τουλάχιστον, δεν συγκινούν τον θεατή και το αποτέλεσμα για πολλούς ίσως είναι αστείο, όμως πλέον, η αξία αυτής της ταινίας είναι ανεκτίμητη.
Σημαντικό στοιχείο για «La vie et la passion de Jésus Christ» είναι η διάρκειά του, καθώς τότε ο μέσος όρος των ταινιών διαρκούσε 10-15 λεπτά!
Δείτε την… αξίζει.
Δεύτερο, σημαντικό δημιούργημα ήταν το “Από τη Φάτνη στο Σταυρό” (“From the Manger to the Cross”) του Σίντνεϊ Ολκόττ, αμερικάνικη παραγωγή του 1913. Ο βουβός κινηματογράφος σε όλο του το μεγαλείο σε αυτή την ταινία διάρκειας 71 λεπτών. Η ταινία τότε κόστισε το αστρονομικό για την εποχή ποσό των 35.000 δολαρίων, δηλαδή στις μέρες μας θα άγγιζε 33.500.00 δολάρια. Η Βιβλιοθήκη του Κονγκρέσου το 1998 έδωσε τίτλο στην ταινία χαρακτηρίζοντάς την «ιστορική».
Η πιο διάσημη ταινία με θέμα τον Ιησού στον Βουβό κινηματογράφο ήταν το έργο του Σεσίλ Ντε Μιλ «Ο Βασιλεύς των βασιλέων», που γυρίστηκε το 1927 σε παραγωγή δική του (DeMille Pictures Corporation) και πρωταγωνιστή τον διάσημο στάρ της εποχής Χ.Μπ. Γουώρνερ.
Η ταινία κάνει αίσθηση λόγω των πρωτοποριακών εφφέ, έργο του μετέπειτα διάσημου σχεδιαστή οπτικών εφφέ, Χάουαρντ Αντερσον. Η ταινία έιχε τόσο μεγάλο κόστος (2.500.000 δολάρια!!!), που γίνεται και η …ταφόπλακα της εταιρείας του Ντε Μίλ, η οποία και έκλεισε δύο χρόνια αργότερα!
Ο Σεσίλ Ντε Μίλ, θα μείνει στην κινηματογραφική Ιστορία, ως ο μοναδικός σκηνοθέτης που είδε εντελώς συναισθηματικά το Θείο Δράμα. Παρ ότι ο “Βασιλεύς των Βασιλέων” είναι και η μοναδική ταινία που γύρισε με θέμα τη ζωή του Ιησού, οι μετέπειτα ταινίες του, σχεδόν στο σύνολό τους, περιστρέφονται είτε γύρω απο Εκείνον είτε γύρω απο άλλα θέματα της Βιβλικής Γραφής. Το περίφημο δε “Οι Δέκα Εντολές“, θεωρείται και το αριστούργημά του.
Μπορείτε να την δείτε εδώ, ολόκληρη!
https://www.youtube.com/watch?v=SmCBnPR2iMI
KING OF KINGS του 1961
Αυτή η ταινία είναι ουσιαστικά επανέκδοση του έργου του Σεσίλ Ντε Μιλ από τον Νίκολας Ρέι. Για πολλούς μάλιστα αυτή είναι μια αποτυχημένη επανέκδοση ταινίας, η οποία γυρίστηκε «στη μέση» της χρυσής εποχής στο Hollywood, όταν το χρήμα της Metro-Goldwyn-Mayer υπήρχε σε αφθονία. Το φιλμ έχει διάρκεια 167 λεπτά και ο 33χρονος τότε Τζέφρι Χάντερ που κάνει τον Ιησού μοιάζει πιο πολύ σαν… ροκ σταρ. Στην Ελλάδα η ταινία είναι γνωστή και προβάλλεται από τα κανάλια σχεδόν κάθε χρόνο.
Ένα σημαντικό στοιχείο της ταινίας είναι πως για πρώτη φορά σε μη-βουβή ταινία, καταγράφεται το πρόσωπο του Ιησού (στο Μπεν Χουρ του 1959 για παράδειγμα, βλέπουμε μόνο του τα χέρια του).
Το 1964 είναι η χρονιά τού Πιέρ Πάολο Παζολίνι να αποτυπώσει σε φίλμ τη δική του εκδοχή για το Θείο Δράμα. Ο λόγος ασφαλώς για το αξεπέραστο αριστούργημά του “Το Κατα Ματθαίον Ευαγγέλιον”, το οποίο ανατρέπει πλήρως, ό,τι μας προσέφεραν οι Χολιγουντιανές υπερπαραγωγές.
Το έργο του Πιέρ Πάολο Παζολίνι που έχει σαν αυθεντικό τίτλο το «Il Vangelo secondo Matteo», κατάφερε να πάρει δημόσιους επαίνους από το Βατικανό και πιο συγκεκριμένα από τον πάπα Ιωάννη τον XXIII, καθώς το «The Gospel According to St. Matthew», σέβεται πλήρως τα Ευαγγέλια. “Είναι η μοναδική ταινία με θέμα τον Θεάνθρωπο, που σεβάστηκε πλήρως τον Θείο Λόγο!”συμπλήρωσε ο Πάπας.
Το έργο αν και είναι πιστό πάνω σε αυτά που λένε οι γραφές, δίνει μια πολύ πιο προοδευτική ματιά στην κινηματογράφισή του και μια εντελώς προσωπική κατάθεση ενός “αμφισβητία” του κατεστημένου. Για την ιστορία, να αναφέρουμε την εξαιρετική ερμηνεία του Ενρίκε Ιρατζόκι (ο οποίος δέν ήταν ηθοποιός αλλά φοιτητής οικονομικών!) στο ρόλο του Ιησού, (παρ΄όλο που δεν θυμίζει σε τίποτα τη κλασσική μορφή Του, όπως τη ξέρουμε), έχοντας αποτυπώσει μια εικόνα εντελώς ασκητική και “θεική” στην μεγάλη οθόνη. Αξιοσημείωτη δε, είναι η παντελής απουσία της Μαρίας Μαγδαληνής απο την ταινία, ως ηρωίδας του Θείου Δράματος!
Το 1965, ο παραγωγός-σκηνοθέτης George Stevens, μαζί με τους David Lean και Γιάν Νενκουλέσκου, δίνουν την υπέρπαραγωγή “Η ωραιότερη Ιστορία του Κόσμου”, με τον Max von Sydow στο ρόλο του Ιησού και την πανέμορφη Dorothy McGuire στο ρόλο της Παναγίας.
Ο George Stevens δεν είχε κανέναν απολύτως λόγο να τη γυρίσει, μιας και σκηνοθετικά δεν είχε δείξει τίποτε το αξιοσημείωτο στο παρελθόν. Παρ ότι είχε την αμέριστη βοήθεια δύο γιγάντων της οθόνης, του Λίν και του Νεγκουλέσκου, είναι σαφής η ασυνενοησία μεταξύ τους σε θέματα απόδοσης του δράματος. Μόνη εξαίρεση αποτελεί η μορφή του Max von Sydow, ενός ηθοποιού με το Η κεφαλαίο! Τυχαία είναι άλλωστε η μοναδική του συνεργασία με τον Μπέργκμαν σε τόσες ταινίες; Οχι βέβαια!
Το έργο στοίχισε το καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 25.000.000 δολαρίων στην MGM που τη γύρισε, ενώ τα κέρδη στο Box Office δεν ξεπέρασαν τα… 12.000.000!
To 1971, οι διάσημοι Andrew Lloyd Webber (μουσικός) και Tim Rice (στιχουργός), ταράζουν τα… “διεθνή ύδατα” της Τέχνης, δημιουργώντας την αριστουργηματική ροκ – όπερα “Ιησούς Χριστός Υπέρλαμπρο Αστρο” και την ανεβάζουν στο θέατρο Μπρόντγουέι της Νέας Υόρκης, όπου γίνεται… σεισμός!
Ο μεγάλος σκηνοθέτης Norman Jewison δεν χάνει την ευκαιρία και αγοράζει τα δικαιώματα της όπερας για μετάφορά της στον κινηματογράφο. Και 3 χρόνια αργότερα, το 1973, η κινηματογραφική εκδοχή της αμφιλεγόμενης αυτής ροκ-όπερας είναι γεγονός! Kαι ασφαλώς επρόκειτο για το κινηματογραφικό γεγονός σε όλη την υφήλιο!
Ο Jewison τοποθετεί την ταινία του σε μια ακαθόριστη εποχή, με τους Ρωμαίους στρατιώτες να κυκλοφορούν με αυτόματα και σύγχρονα όπλα, ως διαχρονικοί ευαγγελιστές της βίας και του φασισμού! Το δε πνεύμα του Θεανθρώπου, γίνεται πανανθρώπινο μέσα απο το τραγούδι και το στίχο, σε μια απεικόνιση του Θείου Δράματος στην οποία δεν υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος.
Ολοι οι ηθοποιοί της ταινίας, που είναι συγχρόνως και τραγουδιστές, δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους, με …αιχμή του δόρατος τον Ted Neeley στο ρόλο του Ιησού, ρόλος που τον σημαδεύει καταλυτικά στη μετέπειτα ζωή του. Εκπληκτικη η Yvonne Elliman στο ρόλο της Μαγδαληνής, μαγεύει με την υπέροχη φωνή της, o μαύρος τραγουδιστής Karl Aderson στο ρόλο του Ιουδα απλά συγκλονιστικός, ενώ αξιοσημείωτο είναι και το πέρασμα του Paul Thomas, ο οποίος ερμηνεύει το ρόλο του Πέτρου.
Φτάνουμε στο 1977, στήν χρονιά του Φράνκο Τζεφιρέλλι και του αριστουργήματός του “Ο Ιησούς απο τη Ναζαρέτ”. Τι να πρωτοπεί κανείς για αυτή την ταινία, που είναι γνωστή περισσότερο ως μίνι τηλεοπτική σειρά.
Η ταινία είναι άγγλο-ιταλικής συμπαραγωγής (κυρίως της RAI) και το 1977 προβλήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε δύο μέρη (3 και 10 Απριλίου) με τεράστια εμπορική επιτυχία, ενώ στην συνέχεια προβλήθηκε στην τηλεόραση ως μίνι σειρά. Έχει διάρκεια 382 λεπτά και γυρίστηκε, όχι στις «αυθεντικές» περιοχές του Θείου Δράματος, όπως πιστεύουν πολλοί, αλλά στο Μαρόκο και την Τυνησία.
Η αναπαράσταση των γεγονότων έγινε έχοντας σαν βάση τις Γραφές αν και υπάρχουν αρκετές ανακρίβειες και «λάθη». Σπουδαίοι ηθοποιοί έκαναν το πέρασμά τους από αυτή την σειρά. Η Olivia Hussey στο ρόλο της Παναγίας απλώς συγκλονιστική, ο Peter Ustinov στο ρόλο του Ηρώδη, ο Antony Quinn στο ρόλο του Καιάφα, ο Ian McShane, ο Laurence Olivier, ο Ian Holm, η Claudia Cardinale, ο James Erl Jones, ο James Mason, ο Christopher Plummer αλλά και ο «δικός μας» Γιώργος Βογιατζής στο ρόλο του Ιωσήφ, ενώ αξιοσημείωτη είναι η εκπληκτική, συνταρακτική θα έλεγα, ερμηνεία του Michael York στο ρόλο του Ιωάννη Βαπτιστή!
Όλους αυτούς όμως τους αστέρες, τους επισκιάζει η επιβλητική παρουσία του Robert Powel στον ρόλο του Ιησού Χριστού, για τον οποίο υπάρχει η κοινή παραδοχή πως είναι ο… «καλύτερος Χριστός» που έχει περάσει ποτέ από την 7η τέχνη. Για την ιστορία, ο Powell, αρχικά ήταν να κάνει τον Ιούδα Ισκαριώτη, καθώς ο Τζεφιρέλι ήθελε για τον ρόλο του Ιησού ένα πρωτοκλασάτο όνομα όπως αυτό του Dustin Hoffman ή του Al Pacino. Αλλά και ο Ιούδας ήταν στα σχέδια να τον ερμηνεύσει ο Peter O’Toole ο οποίος τελικά αρρώστησε!
Η διάρκεια των γυρισμάτων κράτησε 4 ολόκληρα χρόνια αλλά το τελικό αποτέλεσμα κρίνεται εξαιρετικό, δίνοντας στο κοινό ό,τι πιο άρτιο έχει παρουσιάσει η οθόνη όσον αφορά την πορεία, το Ιερό Πάθος και την Ανάσταση του Ιησού.
Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει και στην μουσική της σειράς την οποία και έγραψε ο βραβευμένος με Όσκαρ για το «Δόκτορ Ζιβάγκο» Maurice Jarre. Ο γάλλος συνθέτης απέφευγε να γράψει μουσική για την τηλεόραση, αλλά έκανε την εξαίρεση για τον «Ιησού από την Ναζαρέτ». Το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό, καθώς κατάφερε να συνδέσει ένα μουσικό κομμάτι όπως αυτό στην αρχή των τίτλων, τόσο έντονα με κάτι το οποίο μας έχει προσφέρει η «μικρή οθόνη».
Δείτε την συγκλονιστική σκηνή της “Επι του Ορους Ομιλίας” με έναν Πάουελ να αποτελεί την …ενσάρκωση του Ιησού!
Από τα χέρια του Νίκου Καζαντζάκη και την σκηνοθετική ματιά του Martin Scorsese, ο “Τελευταίος Πειρασμός” είναι η πιο αμφιλεγόμενη ταινία με κεντρικό πρόσωπο τον Ιησού που έχει γυριστεί ποτέ.
Την ταινία διασώζει κυριολεκτικά η επιβλητική παρουσία του Willem Dafoe στο ρόλο του Χριστού, ο οποίος είναι συγκλονιστικός, ενώ επίσης πάρα πολύ καλός ο Harvey Keitel στο ρόλο του Ιούδα. Αξιοσημείωτο το πέρασμα του ρόκ-στάρ David Bowie στο ρόλο του Πιλάτου, ενώ η εκπληκτική μουσική του Peter Gabriel απογειώνει την τελευταία σκηνή της ταινίας και τους τίτλους τέλους!
Και κλείνουμε τη διαδρομή μας αυτή, με τα “Πάθη του Χριστού”, την αμφιλεγόμενη ταινία του Mel Gibson.
Σοκ και αυτή η ταινία με πολλές αμφισβητήσεις και αντιδράσεις. Μια διαφορετική θεώρηση των παθών, μια εστίαση στον ανθρώπινο πόνο, με έντονη την υπερβολή, με πολλές καινοτομίες και ελεύθερη προσέγγιση, με αργά βασανιστικά πλάνα με στόχο το συναίσθημα.
Το The Passion of the Christ είναι μια προσωπική ταινία – κατάθεση πίστης του Mel Gibson, ο οποίος χειρίζεται την κάμερα του χωρίς συμβιβασμούς και προσπαθεί να μεταδώσει κάτι που είναι σίγουρο ότι σε άλλους θα φανεί πολύ ενοχλητικό, ενώ άλλους θα τους αγγίξει. Στα πολλά θετικά της ταινίας, είναι η αποκλειστική χρήση της Αραμαϊκής γλώσσας. Γλώσσα την οποία μίλαγαν τότε στις περιοχές αυτές, αλλά και γλώσσα την οποία μίλαγε ο Ιησούς.
Καί για κλείσιμο μια από τις καλύτερες σκηνές της ταινίας…
