Τον Οκτώβριο του 2016 δημοσιεύθηκε σε μεγάλη εφημερίδα των ΗΠΑ (New York Times) ένα άρθρο με θέμα τους κινδύνους για το έμβρυο από τη μόλυνση της μητέρας από τον ιό CMV κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Στο άρθρο αυτό υπογραμμίστηκε το έλλειμμα στην ενημέρωση σχετικά με τα προβλήματα, που η λοίμωξη από CMV ενδέχεται να προκαλέσει στο αγέννητο μωρό.
Το πλήρες όνομα του ιού αυτού είναι Cytomegalovirus και στα Ελληνικά ονομάζεται Κυτταρομεγαλοϊός.Ανήκει στην ομάδα των Ερπητοϊών, των ιών δηλαδή, που – μεταξύ άλλων – προκαλούν τον ερπήτα. Όπως όλοι οι ιοί, που ανήκουν στην ομάδα αυτή, αν έρθετε σε επαφή μαζί τους, παραμένουν, αν και αδρανείς, στο σώμα σας για όλη σας τη ζωή. Υπάρχει περίπτωση να «επανενεργοποιηθούν», αν για κάποιους λόγους μειωθεί η αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού σας συστήματος – δηλαδή του συστήματος άμυνας του οργανισμού σας απέναντι σε λοιμώξεις.
Πόσο συχνή είναι η λοίμωξη από CMV;
Είναι εξαιρετικά συχνή. Στατιστικές, που προέρχονται από τις ΗΠΑ, καταδεικνύουν, πως ένα στα τρία παιδιά έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό πριν συμπληρώσουν τα 5 έτη, ενώ περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό πριν συμπληρώσουν το 40ο έτος της ηλικίας.
Τι συμπτώματα έχει η λοίμωξη από CMV
Η λοίμωξη από τον ιό αυτό είναι εν πολλοίς ασυμπτωματική, αν πρόκειται για άτομο με υγιές ανοσοποιητικό σύστημα.
Υπάρχει όμως η περίπτωση να παρατηρηθεί μια αβληχρά (ελαφριά) συμπτωματολογία, η οποία περιλαμβάνει δεκατική πυρετική κίνηση, πονόλαιμο, κόπωση και καταβολή και – ενδεχομένως – ελαφρά διογκωμένους λεμφαδένες. Η συμπτωματολογία αυτή είναι πιθανό να περάσει απαρατήρητη.
Πώς θα ξέρω αν έχω μολυνθεί;
Η συμπτωματολογία, που συνδέεται με τη λοίμωξη από τον ιό αυτό δεν είναι χαρακτηριστική και ενδέχεται να μοιάζει και με το απλό κρυολόγημα. Επομένως, τα συμπτώματα από μόνα τους δεν αποτελούν αξιόπιστο οδηγό για τη διάγνωση της λοίμωξης από CMV.
Η επιβεβαίωση, πως κάποιος έχει έρθει σε επαφή με τον ιό γίνεται μέσω της ανίχνευσης στο αίμα των χαρακτηριστικών αντισωμάτων, τα οποία παράγονται από το σώμα. Τα αντισώματα αυτά είναι δύο ειδών: τα λεγόμενα IgM, που υποδηλώνουν πρόσφατη λοίμωξη από τον ιό και τα IgG, τα οποία παραμένουν στον οργανισμό καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής.
Πώς μεταδίδεται ο CMV;
Ο ιός αυτός εντοπίζεται στα σωματικά υγρά του ατόμου, που φέρει τη λοίμωξη. Έτσι σωματίδια του ιού ενδέχεται να βρεθούν στο σάλιο, στα ούρα, στο αίμα, στο σπέρμα, στα κολπικά υγρά, αλλά και στο μητρικό γάλα. Επομένως, οι συνηθέστεροι τρόποι μετάδοσης είναι:
· η επαφή με το σάλιο ή τα ούρα μολυσμένου ατόμου
· η σεξουαλική επαφή
· ο μητρικός θηλασμός
· από τη μητέρα στο παιδί κατά τη διάρκεια της κύησης
Πόσο πιθανό είναι να μεταδοθεί ο ιός από τη μητέρα στο μωρό κατά την κύηση;
Όταν ένα μωρό μολυνθεί από τον Κυτταρομεγαλοϊό μέσα στη μήτρα, μιλάμε για συγγενή λοίμωξη από τον ιό. Στατιστικά 1 στα 150 μωρά έρχονται στον κόσμο με συγγενή λοίμωξη από το CMV. Όμως μόλις το 1 στα 5 μωρά με συγγενή λοίμωξη θα παρουσιάσουν μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας. Επομένως μόλις 1 στα 750 μωρά ενδέχεται να παρουσιάσουν προβλήματα υγείας, λόγω λοίμωξης από CMV κατά την κύηση.
Εδώ είναι σημαντικό να πούμε, πως η πιθανότητα να μεταδοθεί ο ιός από τη μητέρα στο μωρό κατά την κύηση εξαρτάται από το πότε ήρθε σε επαφή η μητέρα με τον ιό.
Ποσοστό, που αγγίζει το 50%, των γυναικών έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό πριν την εγκυμοσύνη. Τότε μιλάμε για δευτερογενή λοίμωξη. Με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στο ενδεχόμενο «επανενεργοποίησης» του ιού, ο οποίος βρισκόταν μέχρι το σημείο αυτό σε αδράνεια. Η πιθανότητα μετάδοσης της λοίμωξης από τη μητέρα στο έμβρυο είναι στην περίπτωση αυτή εξαιρετικά χαμηλή – υπολογίζεται σε περίπου 1% – και το ενδεχόμενο η λοίμωξη αυτή να προκαλέσει προβλήματα στο μωρό είναι ακόμα χαμηλότερη. Έτσι, αν το διάστημα, που μεσολαβεί μεταξύ της επαφής της γυναίκας με τον ιό και της έναρξης της κύησης είναι μεγαλύτερο των 6 μηνών, τότε είναι εξαιρετικά απίθανό αυτό να επηρεάσει αρνητικά την υγεία του μωρού.
Αντίθετα, αν η μητέρα έρθει σε επαφή με τον ιό για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της κύησης (πρωτογενής λοίμωξη), τότε η πιθανότητα να μολυνθεί το έμβρυο είναι πολύ υψηλότερη. Ποσοστό περίπου 1% με 4% των γυναικών έρχονται σε επαφή με τον ιό για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της κύησης. Η πιθανότητα η λοίμωξη να περάσει στο έμβρυο είναι 30% με 50%, ενώ αυξημένη είναι και η πιθανότητα η λοίμωξη αυτή να επηρεάσει την υγεία του μωρού σε μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση.
Πώς μπορούμε να δούμε, αν η λοίμωξη της μητέρας είναι πρόσφατη;
Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε με αιματολογικές εξετάσεις. Στο αίμα της γυναίκας, που έχει έρθει σε επαφή με τον ιό, ανιχνεύονται αντισώματα έναντι του ιού αυτού. Εξετάζοντας το είδος των αντισωμάτων αυτών, μπορούμε να διαπιστώσουμε κατά προσέγγιση, πόσο πρόσφατη είναι η λοίμωξη.
Τι προβλήματα υγείας, μπορεί να προκληθούν στο έμβρυο από τον CMV;
Περίπου το 85% με 90% των νεογνών με συγγενή λοίμωξη δεν θα έχουν κανένα σύμπτωμα μετά τον τοκετό. Εντούτοις υπάρχει το ενδεχόμενο κάποια από αυτά (περίπου το 5% με 15%) να εμφανίσουν προβλήματα αργότερα, με συνηθέστερο προβλήματα ακοής
Το υπόλοιπο 10% με 15% των μωρών αυτών ενδέχεται να παρουσιάσουν σοβαρά προβλήματα υγείας αμέσως μετά τον τοκετό:
· ανωμαλίες του κεντρικού νευρικού συστήματος (κυρίως του εγκεφάλου)
· υπολειπόμενη ανάπτυξη
· ιδιαίτερα μικρό κεφάλι
· διόγκωση του σπληνός και του ήπατος
· ίκτερο
· δερματικό εξάνθημα
Κάποια από τα μωρά αυτά καταλήγουν, ενώ το 90% αυτών, που επιβιώνουν παρουσιάζουν σοβαρά μακροπρόθεσμα προβλήματα υγείας:
· απώλεια ακοής
· δυσκολίες στην όραση
· διανοητική καθυστέρηση
· διάφορα νευρολογικά προβλήματα
Μπορούμε να δούμε, αν το έμβρυο έχει μολυνθεί από CMV;
Αν από τις εξετάσεις της μητέρας προκύψει αυξημένος κίνδυνος για λοίμωξη από CMV και από την υπερηχογραφική εξέταση εντοπιστούν σημεία, που ενδεχομένως να συνδέονται με λοίμωξη του εμβρύου, όπως υπολειπόμενη ανάπτυξη ή ολιγάμνιο (μικρή ποσότητα αμνιακού υγρού) τότε ενδέχεται να συστηθεί αμνιοπαρακέντηση.
Όμως ακόμα και να εντοπιστεί ο ιός στο ληφθέν υγρό, αυτό δεν σημαίνει, πως το μωρό θα νοσήσει οπωσδήποτε.
Τι γίνεται, αν εντοπιστεί λοίμωξη από CMV σε μία έγκυο;
Η χορήγηση μετά τον τοκετό ειδικών αντιιικών φαρμάκων σε νεογνά, που παρουσιάζουν συμπτωματολογία, που συνδέεται με λοίμωξη από Κυτταρομεγαλοϊό, φαίνεται πως περιορίζουν ως ένα βαθμό την εμφάνιση ή τη σοβαρότητα μακροπρόθεσμων προβλημάτων στην υγεία του.
Προς το παρόν δεν υπάρχει ένδειξη για χορήγηση της φαρμακευτικής αυτής αγωγής σε νεογνά, που δεν παρουσιάζουν στη γέννησή τους κλινικά σημεία λοίμωξης από τον ιό. Εντούτοις, και τα μωρά αυτά συνιστάται να υποβάλλονται σε τακτική εξέταση της ακοής τους.
Έχει προταθεί η χορήγηση αντιιικών φαρμάκων και στην έγκυο, αν διαπιστωθεί, πως υφίσταται ενεργός λοίμωξη από CMV, αλλά φαίνεται πως η αγωγή αυτή δεν περιορίζει ουσιαστική την πιθανότητα λοίμωξης του εμβρύου.
Ελπιδοφόρα μηνύματα έχουν προκύψει από τη χορήγηση ειδικών αντισωμάτων σε εγκύους με ενεργό λοίμωξη από CMV. Φαίνεται πως η θεραπεία αυτή μειώνει την πιθανότητα μετάδοσης της λοίμωξης στο έμβρυο. Όμως η μέθοδος αυτή είναι ακόμα πειραματική και δεν έχει ενσωματωθεί στην πάγια κλινική πρακτική.
Πώς μπορώ να προστατευθώ από λοίμωξη από τον ιό;
Θα ήταν ευχής έργο να υπήρχε κάποιο εμβόλιο κατά του Κυτταρομεγαλοϊού. Εντούτοις, τέτοιο εμβόλιο δεν υφίσταται προς το παρόν, παρά μόνο σε πειραματικό στάδιο. Απόλυτα αποτελεσματικός τρόπος προφύλαξης από τον ιό δεν υπάρχει. Φαίνεται όμως, πως η σωστή υγιεινή, ίσως να περιορίσει την πιθανότητα λοίμωξης.
-Καλόν είναι να αφιερώνεται χρόνος στο σωστό πλύσιμο των χεριών
-Καλόν είναι να αποφεύγετε να φιλάτε παιδιά κάτω των 6 ετών στο στόμα ή στα μάγουλα. Μπορείτε να τα φιλάτε στο μέτωπο.
-Αν έχετε μικρότερο παιδί όσο είστε έγκυος, προσέχετε όταν του αλλάζετε την πάνα. Δεν είναι κακή πρακτική να χρησιμοποιείτε γάντια μιας χρήσης κατά τη διαδικασία αυτή.
– Αποφεύγετε να μοιράζεστε ποτήρια ή μαχαιροπίρουνα με τα παιδιά σας.
Συμπέρασμα
Η λοίμωξη από Κυτταρομεγαλοϊό είναι μεν συνηθισμένη κατά τη διάρκεια της κύησης, αλλά στην πραγματικότητα οι πιθανότητες να προκληθεί πρόβλημα στον μωρό σας είναι εξαιρετικά μικρή.
Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr
