Σημαντικές διευκρινίσεις αναφορικά με την υποχρέωση ενημέρωσης των οφειλετών για τη διάθεση των δεδομένων τους από δανειστές σε εταιρείες ενημέρωσης οφειλετών, παρέχει η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ).
Ειδικότερα, στα πλαίσια εξέτασης μίας σειράς καταγγελιών πολιτών εις βάρος ελληνικής τράπεζας, η Αρχή τονίζει ότι για τη διάθεση των δεδομένων των οφειλετών από τους δανειστές σε Εταιρείες Ενημέρωσης Οφειλετών θα πρέπει εφεξής να έχει προηγηθεί ειδική ατομική ενημέρωση των οφειλετών.
Αυτό συνεπάγεται ότι ο δανειστής οφείλει να ενημερώνει τους οφειλέτες για τη διάθεση των δεδομένων τους στην εκάστοτε συγκεκριμένη Εταιρεία Ενημέρωσης Οφειλετών, να παρέχει ένα εύλογο διάστημα (π.χ., ενδεικτικά, 10-15 ημερών) πριν από τη διάθεση για την άσκηση των δικαιωμάτων πρόσβασης και αντίρρησης και να μεριμνήσει, ώστε η ενημέρωση αυτή να γίνεται µε κάθε πρόσφορο τρόπο, π.χ. µε ενσωμάτωση της σχετικής πληροφόρησης στα αντίγραφα λογαριασμών και σε ευδιάκριτο σημείο αυτών ή µέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email).
Όπως αναφέρεται στην απόφαση 98/2017, η Αρχή εξακολουθεί να δέχεται σημαντικό αριθμό παραπόνων σχετικά µε το ζήτημα της ενημέρωσης των οφειλετών πριν από τη διάθεση των δεδομένων τους σε Εταιρείες Ενημέρωσης.
Τόσο από τη δειγματοληπτική διερεύνηση των σχετικών υποθέσεων όσο και από τις υπό κρίση συγκεκριμένες υποθέσεις προκύπτει, καταρχάς, ότι, αν και οι περισσότεροι δανειστές ενημερώνουν πλέον (έστω και εκ των υστέρων) τους οφειλέτες τους (ιδίως µέσω τροποποιημένων συμβατικών όρων ή µε ενσωμάτωση της σχετικής πληροφόρησης στα αντίγραφα λογαριασμών), η ενημέρωση αυτή πραγματοποιείται µε τρόπο γενικό, τυποποιημένο και µη ευκρινή (π.χ. ιδίως αν πρόκειται για προδιατυπωμένο όρο σύβασης).
Ειδικά δε ως προς το περιεχόμενο αυτής, η εν λόγω ενημέρωση αναφέρεται γενικά στο «δικαίωμα» του δανειστή να διαθέσει τα δεδομένα του οφειλέτη σε εταιρείες ενημέρωσης οφειλετών βάσει του ν. 3758/2009, δηλαδή απλώς πληροφορεί το υποκείμενο των δεδομένων για το «ενδεχόμενο» να διατεθούν τα στοιχεία του σε μια ειδική κατηγορία αποδεκτών, σε περίπτωση που οι οφειλές του καταστούν ληξιπρόθεσμες.
Ωστόσο, όταν τελικώς ο δανειστής αποφασίζει να ασκήσει το δικαίωμά του αυτό, δηλαδή να διαθέσει τα στοιχεία του οφειλέτη σε συγκεκριμένη εταιρεία ενημέρωσης οφειλετών µε σκοπό να διαπραγματευθεί εκείνη για λογαριασμό του δανειστή την αποπληρωμή της οφειλής, το υποκείμενο των δεδομένων δεν ενημερώνεται για την απόφαση αυτή του δανειστή, δηλαδή για την πραγματική διενέργεια της επεξεργασίας (και όχι απλώς για το ενδεχόμενο διενέργειας αυτής) µε όλες τις δυσμενείς συνέπειες που αυτή συνεπάγεται [Βλ. ενδεικτικά, ΑΠ 1740/2013, ΕφΑΘ 1437/2014, ΕφΑΘ 2887/2010, ΜΠρΑθ 3428/2016, ΕιρΑθ 96/2016, ΕιρΑθ 273/2016, ΕιρΑθ 52/2017 (ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ)]
Επίσης, από τα στοιχεία των σχετικών φακέλων προκύπτει ότι ένας δανειστής μπορεί να αναθέσει την ενημέρωση οφειλετών σε διαφορετικές εταιρείες διαδοχικά σε σύντομο χρονικό διάστημα (για παράδειγμα τους πρώτους τρεις μήνες επικοινωνεί µε τον οφειλέτη η εταιρεία Α, τους επόμενους δυο μήνες η εταιρεία Β, τον επόμενο μήνα η εταιρεία Γ, στη συνέχεια ενδεχομένως πάλι η εταιρεία Α ή κάποια άλλη και ούτω καθεξής, βλ. ενδεικτικά Απόφαση 32/2017 της Αρχής, σκέψη 4).
Ως αποτέλεσμα της ανωτέρω πρακτικής, ήτοι της µη προσήκουσας ενημέρωσης και της τακτικής εναλλαγής Εταιρειών Ενημέρωσης Οφειλετών από τους δανειστές, τα υποκείμενα των δεδομένων δεν ενημερώνονται επαρκώς, µε αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, να στερούνται εύλογου χρόνου για την έγκαιρη άσκηση των δικαιωμάτων πρόσβασης και αντίρρησης κατά τα άρθρα 12 και 13 του ν. 2472/1997, καθώς και για κάθε άλλη νόμιμη ενέργεια σχετικά µε τον διακανονισμό της οφειλής τους µε τον ίδιο το δανειστή, ώστε να αποφευχθούν ή έστω να περιοριστούν οι δυσμενείς συνέπειες που επιφέρει η διάθεση των δεδομένων τους σε Εταιρείες Ενημέρωσης Οφειλετών.
Για όλους τους προαναφερόμενους λόγους, η Αρχή κρίνει αναγκαίο να εξειδικεύσει περαιτέρω τους κατά το άρθρο 11 του ν. 2472/1997 σε συνδυασμό µε το άρθρο 4 παρ. 4 εδ. α΄ του ν. 3758/2009 και την Κανονιστική Πράξη 1/1999 της Αρχής απαιτούμενους όρους που πρέπει να πληροί η ενημέρωση τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και το χρόνο και τον τρόπο πραγματοποίησής της
Συγκεκριμένα, πρέπει να γίνεται ειδική ατομική ενημέρωση των οφειλετών για τη διάθεση των δεδομένων τους από τους δανειστές σε Εταιρείες Ενημέρωσης Οφειλετών, δηλαδή ο δανειστής, ως υπεύθυνος επεξεργασίας, οφείλει να ενημερώνει τους οφειλέτες για τη διάθεση των δεδομένων τους στην εκάστοτε συγκεκριµένη Εταιρεία Ενημέρωσης Οφειλετών, να παρέχει ένα εύλογο διάστημα (π.χ., ενδεικτικά, 10-15 ημερών) πριν από τη διάθεση για την άσκηση των δικαιωμάτων πρόσβασης και αντίρρησης και να μεριμνήσει, ώστε η ενημέρωση αυτή να γίνεται µε κάθε πρόσφορο τρόπο, π.χ. µε ενσωμάτωση της σχετικής πληροφόρησης στα αντίγραφα λογαριασμών και σε ευδιάκριτο σημείο αυτών ή µέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), σε όλες τις περιπτώσεις, στις οποίες τούτο καθίσταται εφικτό, και ιδίως εφόσον τα σχετικά στοιχεία έχουν χορηγηθεί στον υπεύθυνο επεξεργασίας από τα υποκείμενα των δεδομένων.
Αυτονόητο είναι ότι ο δανειστής, ως υπεύθυνος επεξεργασίας, οφείλει να ενημερώνει εκ νέου, κάθε φορά που τα στοιχεία των οφειλετών του διατίθενται σε διαφορετική Εταιρεία Ενημέρωσης Οφειλετών.
Δείτε αναλυτικά την απόφαση 98/2017 εδώ.
