Σοφία Καζαντζιάν και Μάριος Ιορδάνου, Μάριος Ιορδάνου και Σοφία Καζαντζιάν. Δεν έχει καμία σημασία η σειρά των ονομάτων τους. Σημασία έχει ότι είναι δύο νέοι καλλιτέχνες που υπηρετούν τον πολιτισμό δημιουργώντας μικρά θαύματα επί σκηνής…
Μικρά θαύματα που δίνουν την ευκαιρία στο θεατρόφιλο κοινό, να “ακουμπήσει” κάτι διαφορετικό, κάτι “δύσκολο“, κάτι που θα το κάνει να σκεφτεί και να βγει από την αίθουσα “γεμάτο” εικόνες και συναισθήματα.
Με αφορμή την παράσταση “Ο Κρητικός” ( Ύμνος εις τον έρωτα), που θα ανέβει για μια και μοναδική βραδιά στον επιβλητικό Πύργο της Δούκισσας της Πλακεντίας στην Πεντέλη, στις 24 Ιουνίου, ξανασυνάντησα με μεγάλη μου χαρά τον Μάριο και την Σοφία.
Είπαμε χιλιάδες πράγματα, σχετικά και άσχετα. Ξέρετε, ο χρόνος μαζί τους περνάει πολύ γρήγορα και όχι γιατί τους γνωρίζω, αλλά γιατί έχουν μια και μοναδική ικανότητα: να σε μαγεύουν και να σε παίρνουν μαζί τους, στο μεγάλο ταξίδι της τέχνης. Μαζί τους μαθαίνεις, ότι αυτό που θεωρείς ρίσκο και δύσκολο, μπορεί να το “αγγίξεις” αρκεί να το αγαπάς! Ναι, κοινότοπη διατύπωση, αλλά όταν υπάρχει μπροστά σου η απόδειξη, συνεχίζεις να πατάς στο όνειρό σου μέχρι να το απογειώσεις!
Σοφία και Μάριε, Μάριε και Σοφία θα ξεκινήσω με μια διαπίστωση.Είστε η ζωντανή απόδειξη ότι η ποιότητα υπάρχει και ξεχωρίζει σαν διαμάντι ανάμεσα στο εύκολο και στο τυχάρπαστο. Ρίσκο μεγάλο αλλά όλα δείχνουν ότι εσείς τα καταφέρνετε!
Σ.Κ.: Σε ευχαριστούμε πολύ για τα λόγια σου! Νομίζω ότι οι επιλογές που κάνουμε στη ζωή μας, γιατί το θέατρο είναι τουλάχιστον για μας αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, συνάδουν ή είναι μοναδικό να συνάδουν με τον προσωπικό μας τρόπο θέασης αυτού του κόσμου και με την εσωτερική μας ανάγκη να μιλήσουμε γι’ αυτόν… ακόμα και να τον αλλάξουμε ή να τον εξελίξουμε ο καθένας όσο και όπως μπορεί. Ο Μάριος κι εγώ οραματιζόμαστε έναν κόσμο πιο ποιητικό με την ακριβή έννοια του όρου… με άλλα λόγια πιο δημιουργικό και η δημιουργία ξεκινάει από τον τρόπο που ξανα-δημιουργείς, που πλάθεις, που επινοείς τον εαυτό σου και την προσωπική σου θέση στον κόσμο αυτό.
Είστε δύο νέα παιδιά, δύο σύγχρονα παιδιά αλλά κοιταζοντάς σας, βλέπω τον Νίκο Καζαντζάκη, τον Γιάννη Ρίτσο και τον Διονύσιο Σολωμό. Μεγάλες μορφές της ελληνικής ποίησης και φιλοσοφίας που τους «αγγίζετε» και τους συστήνετε στο κοινό. Δύσκολο…
Μ.Ι.: Ο άνθρωπος πρέπει να ξεφοβηθεί! Εάν θέλεις να ονειρεύεσαι μεγάλα, οφείλεις να πάψεις να είσαι μικρός και ο φόβος σε μικραίνει. Η ποίηση αντίθετα σε μεγαλώνει, σε ψηλώνει, σε κάνει ανθρωπινότερο! Σε μία τόσο αντιποιητική εποχή, νομίζω η απάντηση είναι να ξαναφέρουμε την ποίηση στη ζωή μας μέσα από την τέχνη αλλά και από την καθημερινότητα.
Τους προηγούμενους μήνες επισκεφθήκατε την Γαλλία, την Ιρλανδία, την Αγγλία και την Ρωσία, την Ελβετία με τις παραστάσεις «Σονάτα του σεληνόφωτος», φόρο τιμής στον μεγάλο Γιάννη Ρίτσο και τον «Κρητικό»( Ύμνος εις τον Έρωτα) του Διονυσίου Σολωμού. Πώς το δέχτηκαν οι θεατές; Σίγουρα δεν σας παρακολούθησαν μόνο Έλληνες.
Μ.Ι.: Το κοινό ήταν στο μεγαλύτερο ποσοστό του Γάλλοι, Ιρλανδοί, Άγλλοι, Ρώσοι, Ελβετοί, Γερμανοί και λιγότερο Έλληνες. Έχοντας την ευκαιρία να ανεβάζουμε τις παραστάσεις μας στο εξωτερικό, διαπιστώνουμε ακριβώς αυτό που έλεγε ο Γιάννης Ρίτσος, ότι δηλαδή η τέχνη, η ποίηση δεν μπορούν να έχουν όρια… είναι απέραντες και έχουν στόχο να ενώσουν και όχι να διχάσουν. Όταν βλέπεις ανθρώπους διαφορετικών καταβολών, πολιτισμών και εθνών να συγκινούνται στα ίδια λόγια, να χαμογελούν στον ίδιο στίχο και να μας αγκαλιάζουν στο τέλος των παραστάσεων με την ίδια θέρμη, καταλαβαίνεις ότι το θέατρο είναι γλώσσα που χωράει όλες τις γλώσσες του κόσμου και ότι ο άνθρωπος πρέπει να ανοίξει κυριολεκτικά και μεταφορικά τα σύνορα… μέσα και έξω. Ακόμα και σε τέτοιους σκοτεινούς καιρούς παγκοσμίως, η τέχνη δεν μπορεί να τρομοκρατείται.
Το θεατρόφιλο ελληνικό κοινό έχει κατηγορηθεί πολλές φορές ως «απαίδευτο». Είναι πραγματικά «απαίδευτο» ή αν του δώσεις εναλλακτικές λύσεις τις αποδέχεται και τις χειροκροτεί;
Μ.Ι.: Όταν ξεκινήσαμε με τη Σοφία να πλάθουμε το δικό μας θέατρο, ένα θέατρο με πυρήνα την ποίηση και τη φιλοσοφία επί σκηνής, πολλοί φίλοι καλοπροαίρετα μας απέτρεπαν, γνωρίζοντας ότι ζούμε από το θέατρο. Ξεκινήσαμε με μία βαλίτσα στο χέρι στο Βερολίνο και καταλήξαμε να ανεβάζουμε για πρώτη φορά στα 220 χρόνια από τη γέννηση του Διονύσιου Σολωμού ποίησή του επί σκηνής και να μας τιμάνε με την παρουσία τους πάνω από 1200 άνθρωποι σε δύο βραδιές στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών. Ήρθαν άνθρωποι που γνώριζαν τον “Κρητικό” και ήρθαν άνθρωποι που ήθελαν να τον μάθουν μέσα από το θέατρο, γιατί τους δώσαμε την επιλογή.
Σ.Κ: Δε θα ξεχάσω στις παραστάσεις μας για τον Νίκο Καζαντζάκη, που αρκετός κόσμος αφού είχε δει μία φορά το έργο, ξαναερχόταν με την “Ασκητική του στο χέρι” ή με την “Αναφορά στον Γκρέκο”. Η τέχνη ανοίγει διάλογο και είναι μοναδικό ο διάλογος αυτός να γίνεται με τους στίχους του Σολωμού ή του Ρίτσου, με τα λόγια του Καζαντζάκη και άλλων σπουδαίων ανθρώπων του πνεύματος!
Τώρα «τρέχετε» δύο παραστάσεις: Τον «Κρητικό» του Διονύσιου Σολωμού αλλά και την «Σονάτα του Σεληνόφωτος» του Γιάννη Ρίτσου. Πείτε μου λίγα λόγια…
Σ.Κ: Ναι! Για εμάς οι παραστάσεις μας είναι έργα ζωής. Δύσκολα τις αποχωριζόμαστε. Ο Καζαντζάκης σημείωσε σε Ελλάδα και Ευρώπη μία πορεία τριάμιση χρόνων και φυσικά, δεν αποκλείεται να επαναληφθεί στο μέλλον. “Ο Κρητικός (Ύμνος εις τον Έρωτα)” θα ανέβει σε πόλεις και νησιά της Ελλάδας φέτος το καλοκαίρι αλλά και το φθινόπωρο, καθώς και σε πόλεις του εξωτερικού, ενώ “Η Σονάτα του Σεληνόφωτος (Venceremos)” θα ταξιδέψει τον Οκτώβριο στο Παρίσι και θα συνεχίσει σε θεατρική σκηνή της Αθήνας.
Πώς διαμορφώνεται το πρόγραμμα τους επομενους μήνες; Το πλάνο σας έχει και παρουσιάση στο εξωτερικό.
Σ.Κ: Ναι. Είχαμε το όραμα να δημιουργήσουμε ένα θέατρο χωρίς σύνορα, που συνδυάζει πολλές τέχνες μαζί, ώστε όσα δεν μπορεί να μεταδώσει η γλώσσα να τα μεταδώσει το σώμα, το τραγούδι, ο χορός. Συνήθως βέβαια ή παίζουμε στη γλώσσα της χώρας που μας φιλοξενεί ή έχουμε τη βοήθεια υπέρτιτλων. Παρατηρούμε όμως συχνά ότι όταν μιλάμε στα ελληνικά, ο κόσμος ξεχνάει τους υπέρτιτλους και θέλει να ακούσει τον ελληνικό ήχο και τον ερμηνευτικό απόηχο.
Έχετε βραβευτεί και από την UNESCO. Μεγάλη προβολή της Ελλάδας στο εξωτερικό.
Μ.Ι.: Ήταν ιδιαίτερα τιμητικό αυτό το βραβείο. Αυτό το θέατρο χωρίς σύνορα, όπως το αποκάλεσε και η Σοφία, ουσιαστικά έχει τη βάση του στη φράση του Κωνσταντίνου Καβάφη ότι το να είσαι ελληνικός δεν είναι προνόμιο όσων έχουν γεννηθεί στη χώρα μας, αλλά συγγένεια πνευματική και ψυχική με τον πολιτισμό, την ποίηση, τη φιλοσοφία που γεννήθηκε στην Ελλάδα. Εμείς μέσα από τα ταξίδια μας με αφορμή τις παραστάσεις μας έχουμε γνωρίσει πολλούς “ελληνικούς” ανθρώπους, που οραματίζονται έναν κόσμο σαν αυτό που οραματιζόμαστε και εμείς. Έναν κόσμο που η ψυχές δε θα ορίζονται και δε θα περιορίζονται από τη γεωγραφία.
Σε όλο αυτό το ταξίδι, βοήθεια υπάρχει;
Μ.Ι.: Εμείς ξεκινήσαμε μόνοι να κάνουμε το όνειρό μας. Να φτιάχνουμε μικρού μήκους ταινίες όπως το “Gone with the sea” και το “Μυστικό του Θησέα” που διακρίθηκαν σε Διεθνή Φεστιβάλ του Λονδίνου και του Χόλυγουντ και στη συνέχεια, αποφασίσαμε ότι θέλαμε να γυρίζουμε τον κόσμο με την ελληνική ποίηση και λογοτεχνία στις καλλιτεχνικές μας βαλίτσες. Εμπνευστήκανε αρχικά μία παράσταση αφιερωμένη στο σύνολο των έργων του Νίκου Καζαντζάκη, το “Δε φοβάμαι. Δεν ελπίζω. Είμαι…”, ψάξαμε, τρέξαμε και καταφέραμε τελικά να την ταξιδέψουμε στο Βερολίνο. Στη συνέχεια, την είδαν παραγωγοί από την Ελβετία στο Διεθνές Φεστιβάλ Αισχυλείων και στην πορεία άνθρωποι από το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας, που την έθεσαν υπό την αιγίδα τους, όπως και τις παράστασεις στη συνέχεια “Ο Κρητικός (Ύμνος εις τον Έρωτα)” και “Η Σονάτα του Σεληνόφωτος (Venceremos)”.
Μια κοινότοπη ερώτηση αλλά πολύ ουσιαστική. Θυμάστε το καλύτερο σχόλιο που έχει ειπωθεί από κάποιον θεατή σας; Κάτι που σας έκανε να σκεφτείτε «Οκ, αξίζει όλος αυτός ο κόπος».
Σ.Κ.: Θυμάμαι έναν άντρα Ελβετό που δεν είχε την όρασή του στον Καθεδρικό Ναό της Ζυρίχης και μας αγκάλιασε μετά την παράστασή λέγοντάς μας στα αγγλικά πως μέσα από τα δικά μας μάτια είδε τον κόσμο ενός σπουδαίου ποιητή που ως τότε δε γνώριζε. Όπως θυμάμαι και ένα αγόρι 7 περίπου ετών, που επηρεασμένο από την παράσταση είπε στον Μάριο ότι όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει ποιητής σαν τον Διονύσιο Σολωμό. Θυμάμαι ανθρώπους που μας σφίγγουν τόσο πολύ στην αγκαλιά τους σα να μας ξέρουν χρόνια και θυμάμαι ανθρώπους που έρχονται και ξαναέρχονται να δουν τις παραστάσεις με το βιβλίο του Καζαντζάκη, του Σολωμού ή του Ρίτσου και αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί κάποιος να μας κάνει.
Στις 24 Ιουνίου ο «Κρητικός» παρουσιάζεται στο Μέγαρο της Δουκίσσης Πλακεντίας, στην Πεντέλη. Πάντα κάνετε «στάση» σε αυτό το μαγικό μέρος.
Σ.Κ.: Ναι. Είναι ένας πολύ ξεχωριστός χώρος. Το 2014 πραγματοποιήσαμε για πρώτη φορά παράσταση στο εσωτερικό του Μεγάρου στο πλαίσιο της Εβδομάδας Μνήμης και Τιμής στον Νίκο Καζαντζάκη, της οποίας είχαμε την καλλιτεχνική επιμέλεια. Φέτος, στον εξωτερικό του χώρο και με αφορμή τα 160 χρόνια το 2017 από το θάνατο του Διονύσιου Σολωμού, θα παρουσιάσουμε τον Κρητικό του σε μία θεατρική διασκευή με επιρροές από Ερωτόκριτο, Οδύσσεια και Ματωμένο Γάμο και με έναν θίασο 20 ηθοποιών σε Χορό Σύγχρονης Τραγωδίας.
Οι παραστάσεις αυτές είναι πολύ απαιτητικές. Έχουν μια πολύ συγκεκριμένη οπτική. Ο ένας σκηνοθετεί – ο Μάριος – και ο άλλος χορογραφεί – η Σοφία-. Πόσο εύκολο είναι να συνυπάρχετε στη σκηνή, όντας ζευγάρι; Πόσο εύκολο είναι να πειθαρχεί ο ένας στις οδηγείες του άλλου;
Μ.Ι.: Είναι μοναδικό να συνδημιουργείς με τον άνθρωπό σου. Η Σοφία ξέρει ακριβώς τι θέλω επί σκηνής πριν καν το πω και εγώ την αφήνω ελεύθερη να κάνει κίνηση, χορό, τραγούδι, λόγο το όραμά της.
Σ.Κ.: Το ταξίδι αυτό έχει αξία ακριβώς επειδή ο συνταξιδιώτης μου είναι ο Μάριος.
Υπήρξε στιγμή που φοβηθήκατε; Ξέρατε ότι το ρίσκο είναι μεγάλο, όταν αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τόσο μεγάλα έργα. Σας πέρασε από το μυαλό ότι μπορεί και να μην πετύχει… κάπως πρέπει να ζήσετε!
Μ.Ι.: Αυτό ακριβώς είναι το κλειδί. Να ξεφοβηθείς. Άλλωστε, πίστευα και πιστεύω ότι τα εμπόδια είναι ψευδαισθήσεις. Τα ορθώνει ο νους σου.
Στην τηλεόραση θα τολμούσατε κάτι ανάλογο;
Σ.Κ.: Εάν ήταν κάτι όπως θα το είχαμε φανταστεί, γιατί όχι;
Θα ήθελα να κλείσουμε τη συνέντευξη με μια υπέροχη φράση από το κείμενο του «Κρητικού». Ποια θα μπορούσε να είναι αυτή;
Μ.Ι.: Εγώ θα διαλέξω κάποιους στίχους, που έγραψε η Σοφία στη διασκευή της: “Δεν είναι η γης ο προορισμός, τα χώματα η πυξίδα… Είναι οι καρδιές τα σύνορα, οι άνθρωποι η πατρίδα!”
Στο σημείο αυτό να ευχαριστήσω τον Αντιδήμαρχο Πεντέλης και Υπεύθυνο του Πύργου Της Δούκισσας της Πλακεντίας, Λευτέρη Κοντουλάκο, για τις υπέροχες φωτογραφίες του Μεγάρου. Και μείνετε συντονισμένοι. Τι είναι ο Πύργος της Δουκκίσης Πλακεντίας; Ετοιμαστείτε να καταρρίψουμε τους μύθους!
