Ο σύγχρονος τρόπος ζωής οδηγεί σε ολοένα και αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας. Πρόσφατα δεδομένα εκτιμούν πως πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με παχυσαρκία και 160 εκατομμύρια εξ αυτών είναι παιδιά κι έφηβοι από 5-19 ετών. Στην Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεία του 2022 το ποσοστό υπερβαρότητας – παχυσαρκίας ανέρχεται στο 37,5% , δηλαδή πρακτικά 1 στα 3 παιδιά έχουν αυξημένο σωματικό βάρος.
Οι επιπτώσεις της παιδικής παχυσαρκίας
Οι επιπτώσεις τη παιδικής παχυσαρκίας στην υγεία των παιδιών είναι λίγο πολύ σε όλους γνωστές και οι αυξανόμενοι ρυθμοί πρόσληψης βάρους που σχετίζονται με συνοσηρότητα απασχολούν έντονα την επιστημονική κοινότητα. Δε θα ήταν υπερβολή να πούμε πως η παιδική παχυσαρκία παίρνει διαστάσεις «σιωπηλής» επιδημίας στη χώρα μας.
Δεδομένου της πολυπαραγοντικής διάστασης του προβλήματος, η αντιμετώπιση του αναλύεται σε πολλά επίπεδα και στάδια. Η εποχικότητα φαίνεται να αποτελεί κι εκείνη μια παράμετρο της αύξησης του βάρους στα παιδιά, όμως λίγες έρευνες έχουν ολοκληρωθεί ώστε να γνωρίζουμε με σιγουριά τα αίτια και να οργανωθούν αντίστοιχες στρατηγικές. Το Καλοκαίρι και συγκεκριμένα η περίοδος που μεσολαβεί από το τέλος μέχρι την έναρξη της σχολικής χρονιάς φαίνεται να έχει μεγαλύτερη επίπτωση στο βάρος των παιδιών που ήδη ζουν με υπερβαρότητα ή παχυσαρκία, ενώ παιδιά με υγιές βάρος δεν επηρεάζονται τόσο.
Καλοκαίρι και παιδική παχυσαρκία
Η αύξηση του σωματικού βάρους φαίνεται να σχετίζεται με αλλαγές κατά τη διάρκεια του Καλοκαιριού στη διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα, το χρόνο μπροστά στην τηλεόραση αλλά και τις ώρες και τη διάρκεια του ύπνου.
Η απουσία προγράμματος (όπως υφίσταται κατά τη διάρκεια του σχολείου), επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών δηλαδή τη συχνότητα κατανάλωσης μικρογευμάτων (σνακ). Τα παιδιά τείνουν να καταναλώνουν λιγότερα λαχανικά, ενώ αυξάνεται αρκετά η κατανάλωση γλυκών, παγωτών και αναψυκτικών. Έρευνα στην Ελλάδα το 2010 έδειξε πως τα παιδιά την το Καλοκαίρι έχουν περισσότερη πρόσβαση σε αγαπημένες τους τροφές στο σπίτι. Είναι χρήσιμο να αναφερθεί επίσης πως το Καλοκαίρι τα ωράρια κατανάλωσης φαγητού διαφέρουν λόγω έλλειψης δομημένου προγράμματος από την οικογένεια. Δεν είναι τυχαίο πως τα παιδιά που ακολουθούν κατασκηνωτικά προγράμματα τείνουν να διατηρούν το βάρος τους κατά τη διάρκεια αυτών, σε αντίθεση με παιδιά που έχουν άναρχο ημερήσιο πρόγραμμα.
Παράλληλα ο χρόνος που περνούν τα παιδιά μπροστά από οθόνες, συμπεριλαμβανομένου της τηλεόρασης, των τάμπλετ, των υπολογιστών κλπ έχει συσχετιστεί με την παιδική κι εφηβική παχυσαρκία καθώς δεν μειώνει μόνο τη φυσική δραστηριότητα αλλά διαταράσσει και την ποιότητα του ύπνου τους. Ο νεανικός πληθυσμός είναι περισσότερο εκτεθειμένος στο διατροφικό μάρκετινγκ μέσω των διαφημίσεων και πιο επιρρεπής στις μετέπειτα επιλογές των αντίστοιχων τροφίμων που στην πλειοψηφία τους έχουν υψηλό θερμιδικό περιεχόμενο. Τέλος οι γονείς φαίνεται να είναι περισσότερο ελαστικοί με τα όρια που έχουν θεσπίσει για τις οθόνες καθόλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς.
Τι κάνουμε
Κλείνοντας, κρίνεται απαραίτητη η επαγρύπνηση των γονιών αλλά και των επιμέρους φροντιστών των παιδιών σχετικά με τα ολοένα και αυξανόμενα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας. Η ενημέρωση, η εκπαίδευση, η επαφή με ειδικούς γύρω από τη διατροφή είναι ισχυρά εργαλεία τόσο πρόληψης, όσο και καθυστέρησης της αύξησης του βάρους κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών.
Πιο συγκεκριμένα, συστήνεται η κατανάλωση πληθώρας και ποικιλίας φρούτων και λαχανικών εποχής είτε ως συνοδευτικά των κυρίως γευμάτων, είτε ως ενδιάμεσα σνακς. Οι γονείς μπορούν να εμπλουτίζουν τα γεύματα των παιδιών τους με φυτικές ίνες που προσφέρουν κορεσμό και συνοδεύονται από βιταμίνες με απλούς τρόπους όπως προσθέτοντας λαχανικά στις ομελέτες, φρούτα στο γιαούρτι, ντομάτα και μαρούλι σε κάποιο σάντουιτς ή τοστ κλπ. Επιπρόσθετα μπορούν να χρησιμοποιούν παγούρι για να εστιάζουν καλύτερα στην ποσότητα νερού που καταναλώνουν τα παιδιά τους ημερησίως και να αποφύγουν λύσεις ενυδάτωσης από αναψυκτικά ή ροφήματα με πρόσθετη ζάχαρη.
Όσον αφορά τη φυσική δραστηριότητα συστήνεται η καθημερινή κίνηση τουλάχιστον 30 λεπτών ημερησίως που μπορεί εύκολα να επιτευχθεί με βόλτες σε κάποιο πάρκο, ποδήλατο, κολύμπι αλλά και ελεύθερο παιχνίδι στην πλατεία ή σε κάποιο αθλητικό κέντρο.
Τέλος είναι σημαντικό να αφουγκράζονται τις ανάγκες ύπνου και ξεκούρασης των παιδιών τους και να θέτουν ρεαλιστικά όρια ύπνου για την εποχή.
Πηγές
- Prevalence of Overweight and Obesity and Associated Diet-Related Behaviours and Habits in a Representative Sample of Adolescents in Greece / Children (Basel). 2022 Jan
- Summer Weight Gain Among Preschool-Aged Children With Obesity: An Observational Study in Head Start / CDC 2021
- The State of the Summer: a Review of Child Summer Weight Gain and Efforts to Prevent It / Curr Obes Rep 2019
- School Year Versus Summer Differences in Child Weight Gain: A Narrative Review / Child Obes. 2014
- School term vs. school holiday: associations with children’s physical activity, screen-time, diet and sleep. Int J Environ Res Public Health. 2015
