Ένας από τους πιο καταξιωμένους σκηνοθέτες της Γερμανίας, ο Fatih Akin επιστρέφει σε μια περιοχή όπου τα σύνορα είναι όλο και πιο πορώδη και η ανάμειξη των πολιτισμών προκαλεί ανησυχία – ή και χειρότερα, εστιάζοντας στο μίσος των λαών που διαμορφώνεται στη σύγχρονη Ευρώπη.
Η ταινία μας αφηγείται την ιστορία της Katja, της 35χρονης Γερμανίδας που πανρεύεται τον τουρκικής καταγωγής Νούρι, ακόμα και μέσα στη φυλακή. Εκείνος, πρώην έμπορος ουσιών αλλά τώρα αποφασισμένος να αλλάξει τη ζωή του, εκείνη φοιτήτρια ανθρωπολογίας που αψηφά την επικριτική της μητέρα, δεν ανταλλάζουν βέρες αλλά χαράζουν στα δάχτυλά τους τατουάζ – σύμβολα της δικής τους αιώνιας αγάπης και δέσμευσης.
Εξι χρόνια μετά τους συναντάμε στη γειτονιά τους στο Kρόιτσμπεργκ – εκείνος δουλεύει στο φορολογικό γραφείο που έχει στήσει για να βοηθά τους Τούρκους μετανάστες, εκείνη φέρνει τον εξάχρονο γιο τους για να περάσει την μέρα με τον μπαμπά του. Μόνο που δε θα είναι μία συνηθισμένη μέρα για την οικογένειά τους. Μία βόμβα εκρήγνυται ακριβώς μπροστά από το γραφείο του Νούρι και η Κάτια χάνει τον σύντροφό της, το παιδί της και τη γη κάτω από τα πόδια της μέσα σε μια στιγμή. Η πραγματική όμως τραγωδία δεν έχει ακόμα ξεκινήσει. Γιατί το ωστικό κύμα που προκαλεί αυτή η έκρηξη έχει να κάνει με πολλά περισσότερα.
Ποιος ευθύνεται; Γείτονες, media, φίλοι αλλά και οι ίδιοι οι γονείς τεντώνουν το δάχτυλο στο παρελθόν του Νούρι. Η αστυνομία ψάχνει ενόχους σε γνωστά ρατσιστικά μονοπάτια (ακόμα και το σκίτσο μιας γυναίκας που περιγράφει η Κάτια μεταφράζεται σε «ανατολικοευρωπαία»). Η πραγματικότητα όμως είναι ακόμα πιο ζοφερή: το χτύπημα ήταν εθνικιστικό, οι ένοχοι είναι Γερμανοί, και το νεοναζιστικό φασιστικό ρεύμα που δε δέχεται οποιαδήποτε διαφορετικότητα να συνυπάρχει, ηχηρά παρόν. Θα μπορέσει να επέλθει μία λύση μέσα από το δημοκρατικό δικαστικό σύστημα; Ή η αυτοδικία είναι ο μόνος δρόμος;
Η σκηνοθεσία του Akin (Head-On, Soul Kitchen), χωρίζεται σε τρία ξεχωριστά μέρη: “Οικογένεια“, “Δικαιοσύνη” και “Η Θάλασσα“, με το καθένα να έχει μια δική του αίσθηση. Οι δύο πρώτες ακολουθούν ένα μοτίβο που θα είναι εξοικειωμένο με τους οπαδούς του “Law & Order”. Ένα έγκλημα διερευνάται και στη συνέχεια διεξάγεται μια δίκη, με λίγες ανατροπές και εκπλήξεις στο δρόμο προς την ετυμηγορία. Ωστόσο, η έμφαση δίνεται λιγότερο στις διαδικαστικές πτυχές της υπόθεσης παρά στις ψυχολογικές επιπτώσεις της και συγκεκριμένα στην Katja η οποία αγωνίζεται να βγει από τη θλίψη της απώλειας της οικογένειάς της, καθώς η αστυνομία σκάβει στην ιδιωτική της ζωή.
Ο Akin, όπου στίς προηγούμενες ταινίες του, το εκρηκτικό “Head-On” και το διαστρεβλωμένο πολιτικό μελώραμα “Η άκρη του ουρανού“, παρατηρεί τους χαρακτήρες και το κοινωνικό περιβάλλον του με έναν αυστηρά μετρημένο συνδυασμό έντασης και απόσπασης, εδω και συγκεκριμένα με την ηρωίδα του Katja, στις ημέρες και τις εβδομάδες μετά την επίθεση, στρέφεται στα στάδια της θλίψης, του σοκ και της απελπισίας.
Αν το πρώτο μέρος του In the Fade παρέχει μια σειρά γεγονότων μιας σύγχρονης γερμανικής ζωής, τις “ταραχώδεις απολαύσεις” των μεγάλων πόλεων, την αμφιλεγόμενη πολυπολιτισμικότητά του και τον γραφειοκρατικό του ανθρωπισμό, το δεύτερο μηδενίζει τα εργαλεία του νομικού συστήματος της χώρας, με την λεπτότητα να δίνει τη θέση της σε πιο αμβλύ χαρακτήρες στην μικρή αίθουσα του δικαστηρίου, ενω παράλληλα καταφέρνει να γαλβανίσει την αηδία του κοινού (σχετικά με την απόφαση) και να αναδιαμορφώσει την ιστορία ως μια σύγκρουση μεταξύ της επιθυμίας για δικαιοσύνη και της προσπάθειας για εκδίκηση.
Σε αυτή όμως την περίπτωση, ο Akin προκαλεί μια επιπλέον ασυμφωνία πολιτικής σημασίας. Πώς πρέπει οι φιλελεύθερες κοινωνίες να ασχοληθούν με τους εγχώριους πολιτικούς εξτρεμιστές, οι οποίοι αναζητούν προστασία από τους δημοκρατικούς κανόνες και τα θεσμικά όργανα που δεσμεύονται να καταστρέψουν; Πώς πρέπει να αντισταθούν τα θύματα της ακροδεξιάς βίας;
Αυτό το τελευταίο ερώτημα προκαλεί μια εντυπωσιακή αλλαγή σκηνικού και τόνου στην τελική ενότητα της ταινίας, βοηθούμενη απο την φωτογραφία του Rainer Klausmann, η οποία γίνεται σαν μια μικρού μήκους ταινία noir, με φόντο την ασυμβίβαστη ηλιοφάνεια της Ελλάδας. Η Katja τελειώνει το σαμουράι τατουάζ της καθώς ο πόνος της την ωθεί προς μια ηθική (;) απόφαση, με την ταινία να φτάνει στο πιο ακραίο σημείο της και τον Akin να προσπαθεί να αμβλύσει το όριο μεταξύ δικαιοσύνης και εκδίκησης, κάτι που είναι η μεγαλύτερη αρετή της ταινίας, αλλά παράλληλα εγείρει πολλές ερωτήσεις και σίγουρα αφήνει την “πόρτα” ανοιχτή για συζήτηση.
Η άλλη μεγάλη αρετή της ταινίας, ακούει στο όνομα της Diane Kruger, οπού με την ομολογουμένως ζωντανή και συγκλονιστική ερμηνεία της παίρνει ολη την ταινία επάνω της, κάτι που επιβαιβεώθηκε και με το βραβείο της καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στο πρόσφατο Φεστιβάλ των Καννών.
Απο την ταινία κάνει ενα μικρό (αλλά χαρακτηριστικό) πέρασμα, ο σκηνοθέτης και προσωπικός φίλος του Fatih Akin, Γιάννης Οικονομίδης, στόν ρόλο ενός απο τα μέλη της Χρυσής Αυγής και άλλοθι των κατηγορουμένων.
Προκλητικό, εκρηκτικό, επίκαιρο, πολιτικό, μελοδραματικό, με ενα φινάλε αινιγματικό (ως πρός την ορθότητα της απόφασης της Katja), το In the Fade είναι μια ταινία που συνολικά έχει τη δυνατότητα να μας καθηλώσει, να μας συγκινήσει και συγχρόνως να μας προκαλέσει οργή, με κάποια μικρά κενά, αλλά με ένα αποτέλεσμα που πραγματικά δε πρέπει να χάσετε.
3,5/5
Το In the Fade, θα προβάλλεται από την Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου σε διανομή της Rosebud 21 και Seven Films.
