Το αλκοόλ είναι στην πραγματικότητα ταξινομημένο ως φάρμακο και είναι γνωστό καταθλιπτικό. Στην κατηγορία αυτή, είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο φάρμακο στον κόσμο. Μπορεί να έχει πολύ ισχυρές επιπτώσεις στη διάθεση και την ψυχική σας κατάσταση. Τα προβλήματα που σχετίζονται με τον αλκοολισμό είναι γνωστά, αλλά τι γίνεται με το αντίκτυπο της κοινωνικής κατανάλωσης ή με μέτρια πρόσληψη αλκοόλ;
Το αλκοόλ ανήκει στη διατροφή μας ή μήπως ο κίνδυνος που παρουσιάζει υπερτερεί σε σχέση με τα οφέλη που μπορεί να προκύψουν από την κατανάλωσή του;
Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν χρειάζεται αλκοόλ για να ζήσει, οπότε ανεξάρτητα από αυτό που έχετε ακούσει ή θέλετε να πιστέψετε, το αλκοόλ δεν είναι απαραίτητο στη διατροφή μας. Καταναλώνουμε αλκοόλ για να χαλαρώσουμε, να κοινωνικοποιηθούμε, ή και να γιορτάσουμε. Ανάλογα με την κατάστασης της υγείας μας, την ηλικία και την ποσότητα που καταναλώνουμε μπορεί το αλκοόλ να αποτελέσει πλεονέκτημα για την υγεία μας, αλλά οι αρνητικές του συνέπειες όταν καταναλώνεται υπερβολικά ξεπερνούν κατά πολύ τα θετικά χαρακτηριστικά του.
Θρεπτική αξία του αλκοόλ
Η καλή διατροφή μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της υγείας σας και στην πρόληψη ασθενειών. Τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα σας είναι υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπος, βιταμίνες, μέταλλα και νερό. Εάν όμως, αφαιρέσετε ένα από αυτά τα θρεπτικά συστατικά από τη διατροφή σας, θα υπάρξει μια ανεπάρκεια που προκαλεί προβλήματα υγείας. Το αλκοόλ δεν εμπίπτει στην κατηγορία ενός βασικού θρεπτικού συστατικού και επειδή δεν το έχετε στη διατροφή σας δεν οδηγεί σε οποιοδήποτε είδος ανεπάρκειας. Τα αλκοολούχα ποτά αποτελούνται κυρίως από νερό, αλκοόλη (αιθανόλη) και διάφορες ποσότητες ζάχαρης. Οι θερμίδες προέρχονται από το αλκοόλ και τη ζάχαρη και θεωρούνται «κενές θερμίδες» εξαιτίας της έλλειψης των άλλων βασικών θρεπτικών ουσιών.
Η θερμιδική αξία του αλκοόλ είναι υψηλή. Όταν το αλκοόλ απορροφάται, το ήπαρ μεταβολίζει το αλκοόλ, μετατρέποντάς το σε οξικό άλας. Αυτή η χημική ουσία χρησιμοποιείται αποτελεσματικά ως πηγή καυσίμου μέσα στο σώμα. Ένα ποτήρι ποτό περιέχει περίπου 100 με 200 θερμίδες. Τα μικτά ποτά ζάχαρης (τύπου κοκτέιλ) μπορεί να προσδίδουν από 300 θερμίδες και πάνω.
Το αλκοόλ δεν έχει βιταμίνες ή μέταλλα. Επομένως, όσο υψηλότερη είναι η περιεκτικότητα σε αλκοόλ ενός ποτού, τόσο μικρότερη είναι η ποσότητα των διαθέσιμων θρεπτικών ουσιών. Ακόμη, τα περισσότερα αλκοολούχα ποτά περιέχουν λίγα ή καθόλου λίπη ή νάτριο. Τα επίπεδα πρωτεϊνών στο αλκοόλ είναι επίσης χαμηλά.
Ποσότητα αλκοόλ που πρέπει να καταναλώνουμε
Ο καθένας αντιδρά διαφορετικά στο αλκοόλ. Το ύψος, το βάρος και το φύλο, είναι μερικοί από τους παράγοντες που παίζουν ρόλο στον τρόπο με τον οποίο το αλκοόλ μας επηρεάζει. Ακόμη, η τροφή και ο ύπνος, μπορεί να κάνουν τη διαφορά όσον αφορά το πως αισθανόμαστε κατά τη διάρκεια που καταναλώνουμε το αλκοόλ. Όσο περισσότερο αλκοόλ πίνουμε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για τη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη υγεία σας.
Μελέτες αποδεικνύουν ότι οι γυναίκες επηρεάζονται περισσότερο από την κατάχρηση οινοπνεύματος. Οι άνδρες, λοιπόν, είναι σε θέση να χειρίζονται υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ καλύτερα από τις γυναίκες. Όντας μεγαλύτεροι στο σωματότυπο, οι άνδρες έχουν περισσότερο όγκο αίματος και λιγότερο σωματικό λίπος από τις γυναίκες. Επιπλέον, οι άνδρες έχουν υψηλότερη συγκέντρωση αφυδρογονάσης – ένα ένζυμο που διαλύει το αλκοόλ. Από την άλλη πλευρά, οι γυναίκες έχουν μικρότερο σωματικό μέγεθος, περισσότερο σωματικό λίπος, χαμηλότερες ποσότητες αφυδρογονάσης και τακτικές εμφανίσεις ορμονικών αλλαγών. Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες να ανταποκρίνονται γρηγορότερα και με μεγαλύτερη ένταση μετά από ένα γύρο ποτών.
Γι’ αυτό, λοιπόν, η προτεινόμενη ποσότητα αλκοόλ που πρέπει να καταναλώνει μία γυναίκα είναι 1 ποτήρι την ημέρα, ενώ για τους άνδρες 2 ποτήρια.
Πλεονεκτήματα της κατανάλωσης αλκοόλ
1. Ανακουφίζει από το ψυχικό άγχος: Πιστεύετε ότι προσφέρει ανακούφιση από την ψυχική ένταση μετά από καθημερινές δραστηριότητες.
2. Παρέχετε καλύτερο ύπνο. Το αλκοόλ έχει ηρεμιστικό αποτέλεσμα και κατά συνέπεια η κατανάλωση αλκοόλ προάγει την υπνηλία.
3. Αύξηση της όρεξης. Το αλκοόλ αυξάνει τη ροή του αίματος στο στομάχι και το έντερο και επίσης είναι ελαφρώς ερεθιστικό τοπικά. Αυτή η ιδιότητα αυξάνει την πείνα και συνεπώς την κατανάλωση τροφίμων.
4. Κρατά το σώμα ζεστό το χειμώνα και γενικά στην επικράτηση των κρύων συνθηκών. Το αλκοόλ έχει την ικανότητα να αυξάνει τη ροή του αίματος στο δέρμα και να παράγει θερμότητα.
5. Βοηθά να βάλουμε βάρος για όσους το επιθυμούν: Aς μην ξεχνάμε πως το αλκοόλ προσδίδει 7 kcal ανά γραμμάριο συνεπώς συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού μας βάρους!
6. Βοηθά στην παραμέληση έντονου πόνου: Κατά τη διάρκεια ενός τραυματισμού ή ενός ατυχήματος, η πρόσληψη αλκοόλ μπορεί να κάνει το άτομο λιγότερο ευαίσθητο στον σωματικό πόνο. Αυτό συμβαίνει επειδή το αλκοόλ επιδρά στα κέντρα πόνου στον εγκέφαλο και τα ‘ηρεμεί’.
7. Βοηθά την καρδιά: το αλκοόλ μειώνει την πήξη του αίματος – μια παροδική επίδραση που συνεχίζεται για περίπου μια ημέρα. Όταν καταναλώνεται τακτικά, το αλκοόλ επίσης αυξάνει τα επίπεδα της HDL (“καλής”) χοληστερόλης μακροπρόθεσμα. Η HDL απομακρύνει τη χοληστερόλη από τα αρτηριακά τοιχώματα και βοηθά στην πρόληψη της αθηροσκλήρωσης.
8. Μειώνει πρόσκαιρα την αρτηριακή πίεση: Προσοχή αν η κατανάλωση αλκοόλ είναι εξαιρετικά αυξημένη, τότε το άτομο αποκτά υπέρταση.
Μειονεκτήματα της κατανάλωσης αλκοόλ
1. Απώλεια αυτοέλεγχου: Με την κατανάλωση οινοπνεύματος χάνεται ο αυτοέλεγχος στο σώμα και το άτομο οδηγείται πιο εύκολα σε ατυχήματα.
2. Ζημιά στο ήπαρ: Η βαριά κατανάλωση μπορεί να βλάψει τα όργανα και τα συστήματα του σώματος. Ιδιαίτερα το ήπαρ, το στομάχι και τον εγκέφαλο. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε καρδιαγγειακά προβλήματα και υπέρταση. Έτσι, η πλούσια σε πρωτεΐνη διατροφή είναι απαραίτητη για την αναζωογόνηση του ήπατος.
3. Βλάβη των νεύρων: προκαλεί αργό και προοδευτικό εκφυλισμό του νευρικού συστήματος. Το αλκοόλ από χημικούς όρους είναι εξαιρετικά λιπόφιλο δηλαδή, μπορεί να διεισδύσει καλά σε λιπώδεις ιστούς όπως ο εγκέφαλος. Σε υψηλές συγκεντρώσεις, μπορεί να βλάψει τους νευρώνες.
4. Προκαλεί παχυσαρκία. Μπορεί να αυξήσει το σωματικό σας βάρος. Αυτό οφείλεται στη χαμηλή κατανάλωση υδατανθράκων που λαμβάνεται με τη μορφή τροφής. Το αλκοόλ από μόνη του μπορεί από το ενεργειακό μόριο ATP και παρέχει θερμίδες στο σώμα. Έτσι, άλλα τρόφιμα που παράγουν θερμίδες, ειδικά υδατάνθρακες και λίπη, δεν καταναλώνονται και οι θερμίδες αυτές αποθηκεύονται στους ιστούς υπό τη μορφή γλυκογόνου και λίπους. Αυτό οδηγεί μακροπρόθεσμα σε αύξηση βάρους.
5. Εθιστικό: Είναι εξαιρετικά εθιστικό και οι άνθρωποι αρκετά επιρρεπής σε αυτό.
6. Καθίζηση και θάνατος: Το αλκοόλ είναι ηρεμιστικό, η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ δεν αποτελεί κίνδυνο. Όμως σε υπερβολικά μεγάλη κατανάλωση μπορεί να οδηγήσει σε κώμ, ακόμα και σε θάνατο.
Δημοφιλή ποτά στην Ελλάδα
Τα ποτά τα οποία προτιμούν περισσότερο οι Έλληνες καταναλωτές είναι κυρίως τα εξής: το κρασί, την μπύρα (η οποία αποτελεί και το πιο αγαπημένο ποτό του ανδρικού πληθυσμού), το ουίσκι, τη βότκα, τα κοκτέιλ, τα μοχίτο, το τσίπουρο (το οποίο αποτελεί την πρώτη επιλογή σε εκείνους που προτιμούν ένα φαγητό σε ταβέρνα), το κονιάκ και το λικέρ (οποίο είναι ένα από τα πιο αγαπημένα ποτά των γυναικών). Επίσης, η πλειονότητα του πληθυσμού συνηθίζει να συνοδεύει την κατανάλωση του αλκοόλ με κάποια σνακ, όπως οι ξηροί καρποί, κάποια φρούτα, πατατάκια, διάφορα μεζεδάκια, τυριά ή αλλαντικά.
Συμπερασματικά, το αλκοόλ θα πρέπει να εντάσσεται στη ζωή μας με σύνεση και μέτρο για να μην έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία μας.
Κάλλια Θ. Γιαννιτσοπούλου
Κλινική διαιτολόγο – διατροφολόγο, MSc, MBA, SRD
www.somaygies.gr
