Φέτος, για δεύτερη φορά στην ιστορία του, το 23ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας, φιλοξενεί μια ιδιαίτερη ενότητα με θέμα «Τίποτα για εμάς χωρίς εμάς», Σινεμά και Αναπηρία, σε συνεργασία με την Κίνηση Καλλιτεχνών με Αναπηρία και τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, από τις 21 έως και τις 24 Σεπτεμβρίου.
Το θέμα της Αναπηρίας στο σινεμά είναι τόσο παλιό όσο και η τέχνη του Κινηματογράφου, η οποία, σαν από ειρωνεία, υφίσταται χάρη στο μετείκασμα της όρασης, μια ανθρώπινη κατασκευαστική ατέλεια. Ειρωνεία γιατί έχουμε συνηθίσει σε μία στερεοτυπική και στρεβλωτική απεικόνιση των Αναπήρων στη Μεγάλη Οθόνη, συνηγορώντας σιωπηλά στη διαιώνισή της.
Με το Αφιέρωμα «Τίποτα για εμάς χωρίς εμάς» (“Nothing for us without us”) δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στον τρόπο με τον οποίο ο κινηματογράφος προσεγγίζει το ζήτημα της αναπηρίας και το αυτονόητο δικαίωμα των ατόμων με Αναπηρία σε μία κοινωνία ίσης ευκαιρίας. Στο δικαίωμα να εργάζονται και να δημιουργούν, να ερωτεύονται, να βλέπουν σινεμά στις ίδιες αίθουσες, στο δικαίωμα να επιβιώνουν όπως αναλύεται μέσα από τέσσερα κλασικά φιλμ και τέσσερις διακεκριμένες ταινίες πρώτης προβολής.
Στην προσπάθεια αυτή, θέλοντας να τονίσει έντονα τον διάλογο, μέσα απο το κινηματογραφικό κάδρο, οι Νύχτες Πρεμιέρας πλαισιώνουν τις προβολές με ανοιχτές συζητήσεις, ενω για πρώτη φορά στη χώρα μας, θα πραγματοποιηθεί η προβολή ξένης ταινίας με ακουστική περιγραφή, διευρύνοντας την σινεφιλική της βάση σε ένα κοινό που στερείται συστηματικά την πλήρη κινηματογραφική εμπειρία.
Τις προβολές θα πλαισιώνουν ανοιχτές συζητήσεις με ταυτόχρονη διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και χειλανάγνωση.
Όλες οι προβολές του Αφιερώματος είναι προσβάσιμες σε όλους και με ελεύθερη είσοδο.
Αναλυτικά θα προβληθούν οι εξής ταινίες:
DINA / ΝΤΙΝΑ (2017, ΗΠΑ, 101′) (Α’ ΠΡΟΒΟΛΗ)
Σκηνοθεσία: Αντόνιο Σαντίνι, Νταν Σικλς
Η Ντίνα και ο Σκοτ, αμφότεροι αυτιστικοί υψηλής λειτουργικότητας, δίνονται ολοκληρωτικά στην κάμερα, προτού δοθούν οριστικά ο ένας στον άλλον, με το αποτέλεσμα να είναι το πιο αναπάντεχο και ειλικρινές ρομάντζο που ευλόγησε τελευταία τη μεγάλη οθόνη. Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ του Σάντανς.
Περισσότερο από ένα πορτρέτο της ασθένειας, το «Dina» είναι οι στιγμές που εκείνος ξεπερνάει κάθε του ανασφάλεια κι εκείνη διεκδικεί με πάθος όσα η ζωή της έχει στερήσει. Είναι η έκδηλη ανάγκη για επαφή και ό,τι παραχωρείς για να την κατακτήσεις.
Βουτηγμένο στο φως μιας παλ παλέτας και με τις γλυκανάλατες μελωδίες του Michael Cera (!) να συνοδεύουν διακριτικά, το φιλμ αποτελεί την οριστική δικαίωση της επίπονης μεθόδου των Sickles και Santini. Αληθινό σε βαθμό που κάποιες στιγμές παύει να είναι ντοκιμαντέρ, το «Dina» παρακολουθεί την εξέλιξη μιας σχέσης που παρότι στερείται όσα θα την έκαναν ένα θελκτικό ρομάντζο, καταλήγει μία από τις πιο πειστικές ιστορίες αγάπης που καταγράφηκαν ποτέ on camera. Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής για το καλύτερο εγχώριο ντοκιμαντέρ στο τελευταίο φεστιβάλ του Σάντανς.
Freaks / ΤΑ ΤΕΡΑΤΑ (1932, ΗΠΑ, 64′)
Σκηνοθεσία: Τοντ Μπράουνινγκ
Ποτέ ο κινηματογραφικός τρόμος δεν είχε τέτοια όψη, αρχικά διαμορφωμένος μέσα από τον δύσμορφο κόσμο αληθινών «τεράτων», και στη συνέχεια από την συμπεριφορά των αληθινών τεράτων, των ανθρώπων δηλαδή που τα εξουσιάζουν. Πρωτοποριακή στη θεματική της, η ταινία κατέστρεψε την καριέρα του Μπράουνινγκ, ο οποίος τόλμησε να απεικονίσει ένα θέαμα που το κοινό δεν ήταν έτοιμο να δει το 1932. Κατά γενική ομολογία ωστόσο, τα «Τέρατα» παραμένουν μία από τις καλύτερες ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου.
Θα ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση με τον Ανδρέα Κουζέλη, Ανάπηρο συγγραφέα, κοινωνιολόγο (με ταυτόχρονη διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα)
Η μοναδική στο είδος της δημιουργία του Μπράουνινγκ συνιστά ένα κινηματογραφικό παράδοξο που ταλαιπωρήθηκε όσο λίγα, ίσως γιατί πέρα από την προφανή «βλασφημία»
της χρησιμοποίησης αληθινών «τεράτων», αντιπροσωπεύει το ένοχο υποσυνείδητο κάθε ιστορίας εκδίκησης, δικαιώνοντας τους παραμορφωμένους αυτουργούς της σε μια εντυπωσιακή αντιστροφή ρόλων. Τα «Τέρατα» είναι μια ιστορία αγάπης, πίστης και βαθιάς συντροφικότητας σε έναν δύσμορφο κόσμο «τεράτων» του τσίρκου που, μοιραία, όταν έρθει σε επαφή με έναν κόσμο «ανθρώπινο», θα εκτροχιαστεί σε μια ιστορία απάτης, προδοσίας και εκδίκησης από τους αληθινούς απόβλητους και παραμορφωμένους αυτού του κόσμου. Η φράση «είναι μία από εμάς» που κλείνει αυτό το τρομακτικό παραμύθι, μετατρέπεται στην επιτομή της συλλογικής εκδίκησης και μάλιστα στην πιο φριχτή και ανέλπιστη απεικόνισή της, σε ένα αληθινό κινηματογραφικό μνημείο (απ)ανθρωπιάς.
KEEP THE CHANGE / ΤΑ ΡΕΣΤΑ ΔΙΚΑ ΣΟΥ (2017, ΗΠΑ, 94′) (Α’ ΠΡΟΒΟΛΗ)
Σκηνοθεσία: Ρέιτσελ Ίσραελ
Ο Ντέιβιντ είναι αυτιστικός και οδηγείται απρόθυμα σε γκρουπ υποστήριξης. Εκεί όμως γνωρίζει την ανοιχτόκαρδη Σάρα, η οποία μπορεί να του αλλάξει τη ζωή, αρκεί φυσικά να της το επιτρέψει. Περισσότερο κι από μια ανατρεπτική ρομαντική κομεντί με φόντο τη Νέα Υόρκη, το βραβευμένο ντεμπούτο της Ίσραελ που ενθουσίασε το φεστιβάλ της Τραϊμπέκα, είναι ένα καίριο κινηματογραφικό σχόλιο πάνω στην αποδοχή της ανθρώπινης ποικιλομορφίας.
Θα ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση με τον Στέλιο Κυμπουρόπουλο, Ανάπηρο ψυχίατρο – σεξολόγο.
Ο Αγώνας των Τυφλών / STRUGGLE OF THE BLIND (1977, Ελλάδα , 90′)
Σκηνοθεσία: Μαίρη Χατζημιχάλη-Παπαλιού
Στις 2 Μαΐου 1976, 300 περίπου άνθρωποι με προβλήματα όρασης καταλαμβάνουν τον «Οίκο Τυφλών» αξιώνοντας αλλαγή ενός καθεστώτος του οποίου τον έλεγχο είχε έως τότε η Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Υπερβαίνοντας, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, την περιθωριοποίηση των ανθρώπων με αναπηρία, διεκδικούν την παρέμβαση του κράτους και την ενεργοποίηση των υπολοίπων πολιτών σχετικά με τα αδιέξοδά τους. Το ντοκουμέντο της Μαίρης Χατζημιχάλη-Παπαλιού έκανε τον γύρο της Ευρώπης, καθιστώντας τα αιτήματα των Ελλήνων τυφλών υπόθεση όλου του πολιτισμένου κόσμου.
Παρουσία της σκηνοθέτιδας.
CARRÉ 35 / PLOT 35 / ΘΕΣΗ 35 (2017, Γαλλία, 67′) (Α’ ΠΡΟΒΟΛΗ)
Σκηνοθεσία: Ερίκ Καραβακά
O Γάλλος ηθοποιός Ερίκ Καραβακά προσπαθεί να μάθει πληροφορίες για την αδελφή που δεν γνώρισε ποτέ, μόνο που σύντομα αντιλαμβάνεται ότι κάθε ίχνος της Σαρλότ έχει επιμελώς σβηστεί. Ένοχα οικογενειακά μυστικά και αμαρτωλές ιστορίες των γαλλικών αποικιών συνθέτουν τα κομμάτια σε ένα παζλ σκοτεινών αποκαλύψεων και πληγών που δεν επουλώθηκαν ποτέ.
Θα ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση με τον Γιώργο Νικολαΐδη, ψυχίατρο, Διευθυντή της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού.
DEFIANT LIVES / ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΕΣ ΖΩΕΣ (2017, Αυστραλία / ΗΠΑ / Ην. Βασίλειο, 85′) (Α’ ΠΡΟΒΟΛΗ)
Σκηνοθεσία: Σάρα Μπάρτον
Ανάπηροι/ες ακτιβιστές/τριες σε δράση. Η αγγλοσαξονική εκδοχή της διεκδίκησης ακηδεμόνευτων και χειραφετημένων αναπήρων για κοινωνική δικαιοσύνη και απορρόφηση πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, μέσα από σπουδαίο αρχειακό υλικό, σύγχρονη αφήγηση και τεκμηριωμένες συνεντεύξεις ακαδημαϊκών και ακτιβιστών της σπουδής της αναπηρίας. Οι «Προκλητικές Ζωές» της Σάρα Μπάρτον αποτελούν οδηγό για την απελευθέρωση των αναπήρων σε όλο τον κόσμο, υποσχόμενες 90 λυτρωτικά λεπτά για εκείνους και εκείνες που διεκδικούν αξιοπρέπεια και δικαιοσύνη.
Θα ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση με ακτιβιστές και ακτιβίστριες της Κίνησης χειραφέτησης Αναπήρων: ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΑΝΟΧΗ.
MY LEFT FOOT / ΤΟ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΜΟΥ ΠΟΔΙ (1989, Ιρλανδία / Ην. Βασίλειο, 103′)
Σκηνοθεσία: Τζιμ Σέρινταν
Η οσκαρική επιτυχία με τον μοναδικό Ντάνιελ Ντέι Λούις στο ρόλο του Ιρλανδού συγγραφέα και ζωγράφου Κρίστι Μπράουν, ο οποίος γεννήθηκε με εγκεφαλική παράλυση και έγραψε την ιστορία της ζωής του με το αριστερό του πόδι, προβάλλεται σε ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια.
Το Αριστερό Μου Πόδι που αποτέλεσε το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Τζιμ Σέρινταν, βασίστηκε στο ομώνυμο, αυτοβιογραφικό best seller του Μπράουν, καθιερώνοντάς το στη συνείδηση των κινηματογραφόφιλων ως έναν διαχρονικό ύμνο στην ανθρώπινη θέληση. Θρυλική παραμένει και η ερμηνεία του Ντάνιελ Ντέι Λούις η οποία έμελλε να του αποφέρει το πρώτο του Όσκαρ.
THE MIRACLE WORKER / ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΙ ΣΑΛΙΒΑN (1962, ΗΠΑ, 106′)
Σκηνοθεσία: Άρθουρ Πεν
Η αληθινή ιστορία της συγγραφέως, πολιτικής ακτιβίστριας και λέκτορος (η πρώτη τυφλοκωφή που πήρε το πτυχίο Καλών Τεχνών) Έλεν Κέλερ, που βρέθηκε σε κατάσταση τυφλοκώφωσης μόλις στον 19ο μήνα της ζωής της και δημιούργησε μέθοδο επικοινωνίας με το περιβάλλον μέσα από την επίμονη προσπάθεια της παιδαγωγού Άνι Σάλιβαν, μετατρέπεται στα χέρια του Άρθουρ Πεν («Μπόνι και Κλάιντ») σε ένα συγκλονιστικό ύμνο στην διάθεση για ζωή. Βραβεία Όσκαρ Α’ και Β’ Γυναικείου ρόλου στις Αν Μπάνκροφτ και Πάτι Ντιουκ.
Ο Άρθουρ Πεν αναλαμβάνει την κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού έργου του Γουίλιαμ Γκίμπσον και καταγράφει συγκλονιστικά έναν άθλο της ανθρώπινης επιμονής. Χωρίς συναισθηματικές ευκολίες, αποκαλύπτει τα μεγέθη της ανθρώπινης διασύνδεσης όταν ιχνηλατούν έναν κοινό τόπο ελπίδας. Οι σπουδαίες ερμηνείες των Αν Μπάνκροφτ και Πάτι Ντιούκ γειώνουν αγαστά το «θαύμα» και το μετουσιώνουν σε έναν θρίαμβο της ανθρώπινης προσπάθειας που προσπερνά το «εκ γενετής» και ξανακάνει κεκτημένο το δικαίωμα στη ζωή.
*Προβολή για ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ στην Ελλάδα ξενόγλωσσης ταινίας με ακουστική περιγραφή, γεγονός που διευρύνει σημαντικά τις δυνατότητες πρόσβασης στον κινηματογράφο από άτομα με προβλήματα όρασης.
Θα ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση με τον Μενέλαο Τσαούση, Διοικητή στο Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών και τη Μαρία Ζέζα, Προϊσταμένη του Σχολείου Τυφλοκωφών Καλλιθέας (ΚΕΑΤ).
Η ενότητα υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους και στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων για τα 60 χρόνια του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου.
