Είμαστε αρκετά μεγάλοι για να θυμόμαστε μια εποχή που η έννοια των influencer (εκείνων που επηρεάζουν, κατά κυριολεξία) ήταν απλώς μια περιγραφική λέξη για ανθρώπους επιδραστικούς καθένας με τον δικό τους τρόπο. Όπως όμως η εμφάνιση των social media άλλαξε το τοπίο σε πολυάριθμους τομείς, έτσι και πολλές έννοιες συνδέθηκαν πλέον σχεδόν αποκλειστικά με την ιντερνετική τους διάσταση. Influencer μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα ήταν μια λέξη, σήμερα είναι πλέον μια ξεχωριστή κάστα ανθρώπων-ιντερνετικών προσωπικοτήτων.
Καθώς η ισχύς των μέσων κοινωνικής δικτύωσης εξαπλώνεται σε βαθμό αναπόφευκτο ακόμα και για τους πλέον χαλαρούς χρήστες του διαδικτύου, κάθε μάρκα, κάθε επιχείρηση ή άνθρωπος ή ιδέα που θέλει να προωθήσει κάτι, απευθύνεται στους influencers, τους χρήστες εκείνους με πολλούς ακόλουθους, που με ένα ποστ, με μια εικόνα, με μια γραμμή λέξεων μπορούν να ανεβάσουν ή κατεβάσουν αξίες.
Ένα ακραίο μεν αλλά καλό παράδειγμα του τι μπορεί να σημαίνει όλο αυτό στην πράξη: Η Κάιλι Τζένερ έγραψε τον περασμένο Φεβρουάριο πως δεν χρησιμοποιεί πια το μέσο κοινωνικής δικτύωσης Snapchat προκαλώντας μια άμεση πτώση μετοχής 6.1%. Χάρη σε ένα ποστάρισμα 18 λέξεων, το Snapchat υπολογίζεται πως έχασε $1.3 δις της χρηματιστηριακής αξίας του.
sooo does anyone else not open Snapchat anymore? Or is it just me… ugh this is so sad.
— Kylie Jenner (@KylieJenner) February 21, 2018
Τι σχέση έχει η Κάιλι Τζένερ και το Snapchat με την ιστορία ενός μουσικού φεστιβάλ που δεν έγινε ποτέ; Αφορούν πρόσωπα, ιδέες και ιστορίες άρρηκτα συνδεδεμένες με την ουσία του 21ου αιώνα, με μια εντελώς σύγχρονης λογικής κατασκευή και συντριβή ψηφιακών ονείρων.
To Fyre Festival επρόκειτο να είναι το μουσικό φεστιβάλ που θα τα άλλαζε όλα. Μια εμπειρία για τους εκλεκτούς και μόνο, φτιαγμένη για επικές στιγμές για τους θαμώνες και απέραντη θλίψη για όσους κοινούς θνητούς θα αναγκάζονταν να παρακολουθούν από μακριά- από τον υπολογιστή τους. Συνέβη τελικά το αντίθετο: Όλοι εμείς, οι κοινοί θνητοί, παρακολουθούσαμε με μια μίξη σοκ και διασκέδασης τις απίστευτες εξελίξεις, καθώς οι προνομιούχοι θαμώνες μετέδιδαν ζωντανά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις σκηνές οριακού τρόμου που βίωναν, παγιδευμένοι σε ένα μέρος χωρίς νερό, χωρίς μέρος να κοιμηθούν, και χωρίς τρόπο διαφυγής.
Η ίδια η ιστορία του πώς το πιο φιλόδοξο Φεστιβάλ της δεκαετίας κατέληξε σε ένα φιάσκο είναι από μόνη της σχεδόν αδιανόητη. Το όλο στόρι είναι το αντικείμενο ενός πολύ καλού ντοκιμαντέρ στο Netflix με τίτλο “Το Φιάσκο του Fyre Festival” (γράψαμε για αυτό και στις κριτικές της εβδομάδας) αλλά άνετα θα γινόταν και μελλοντική ταινία σαν τον “Λύκο της Γουόλ Στριτ” του Μάρτιν Σκορσέζε. Πριν 2 χρόνια, ένας εντερπρενούρ ονόματι Μπίλι ΜακΦάρλαντ θέλοντας να προωθήσει ένα μουσικό app που σχεδίαζε, είχε μαζί με τον μουσικό Ja Rule την ιδέα να στήσουν ένα τεράστιο μουσικό φεστιβάλ. Θα ήταν η καλύτερη διαφήμιση! Τα social media θα έπαιρναν φωτιά! Οι πιο προνομιούχοι φεστιβαλιστές θα ζούσαν το ΣΚ της ζωής τους! Τα μοντέλα του Ίνσταγκραμ θα ήταν κι αυτά εκεί!
Βασισμένοι σε απολύτως κανένα πρακτικό σχέδιο ή γνώση περί του πώς στήνεις ένα Φεστιβάλ, οι ΜακΦάρλαντ και Ja Rule έφεραν σε ένα νησί στις Μπαχάμες (το οποίο βρήκαν μπροστά τους τυχαία στη διάρκεια ενός ανεφοδιασμού) τη Μπέλα Χαντίντ και πολλά ακόμα μοντέλα-influencers αφήνοντάς τες να τρέχουν στην παραλία και να διασκεδάζουν μπροστά στις κάμερες. Ό,τι υλικό βγήκε από αυτή τη βίντεο καταγραφή, διαδόθηκε διαδικτυακά μέσα από τους λογαριασμούς ακόμα μεγαλύτερων influencers, όπως η Κένταλ Τζένερ (η αδερφή της Κάιλι, που λέγαμε παραπάνω, επειδή φυσικά όλα δένουν γλυκά) οι οποίες το πόσταραν στους λογαριασμούς τους- χωρίς ωστόσο να αποκαλύψουν εξαρχής πως είχαν πληρωθεί για αυτή τη διαφήμιση. (Κάτι που πλέον αναγράφεται εμφανώς στα αντίστοιχα post στο ίνσταγκραμ.)
Το κατά τα άλλα ανύπαρκτο Fyre Festival πέρασε τους επόμενους μήνες διαδίδοντας για τον εαυτό του μια εικόνα βασισμένη 100% σε εκείνο το promo video με τα μοντέλα, μιας και κυριολεκτικά απολύτως τίποτα άλλο δεν υπήρχε στα αλήθεια. Η διοργάνωση πούλησε εισιτήρια αξίας από 500 ως 1,500 δολάρια και VIP πακέτα που έφταναν μέχρι τις 12,000 σε αξία. Η υπόσχεση αφορούσε, πέραν της επικής μουσικής εμπειρίας (με ονόματα σαν τους Blink-182), την ύπαρξη πολυτελών μπάνγκαλοου για διανομή, λουξ γεύματα φτιαγμένα από διάσημους σεφ, τουρ στο νησί και στην παραλία και πολλά ακόμα τέτοια.
Ξανά: Τίποτα από αυτά δεν υπήρξε, ούτε θα υπήρχε ποτέ. Καμία φωτογραφία δεν υποστήριζε το εγχείρημα. Τα πάντα πουλήθηκαν πάνω στο ίματζ εκείνου του αρχικού βίντεο με τα μοντέλα να διασκεδάζουν σε μια παραλία στις Μπαχάμες. (Που δεν ήταν καν στο νησί στο οποίο θα γινόταν τελικά το Φεστιβάλ.)
Έχει τύχει φυσικά σε όλους μας να βλέπουμε ένα μικρό ή μεγάλο φιάσκο να έρχεται, αλλά να έχουμε εμπλακεί τόσο πολύ στη διαδικασία που είναι δύσκολο να διακρίνουμε με απόλυτη καθαρότητα πόσο αναπόφευκτη είναι η αποτυχία. Ποιοι από εμάς δεν έχουν προλάβει να εκπληρώσουν μια υποχρέωση ή έχουν εμφανιστεί απροετοίμαστοι σε κάποια κρίσιμη στιγμή. Βλέπεις το σημείο μηδέν να φτάνει, αργά και σταθερά, αλλά απλά δεν παίρνεις εγκαίρως την απόφαση να απεμπλακείς, και μετά είναι αργά. Και μετά, εκατοντάδες άνθρωποι βρίσκονται σε ένα νησί στις Μπαχάμες, οι φτηνές τέντες δεν αρκούν να τους χωρέσουν όλους, τα φτηνά στρώματα είναι βρεγμένα και κατεστραμένα, σε πολλά σημεία δεν υπάρχει σήμα τηλεφώνου ή νερό, το προσωπικό είναι απειροελάχιστο, οι βαλίτσες είναι όλες πεταμένες χύμα σε τεράστια container και κανείς δεν ξέρει πού είναι τα πράγματά του, το φαγητό είναι κάτι ψωμάκια με μια φέτα τυρί που δεν φτάνουν καν, και η τοπική κυβέρνηση έχει αποκλείσει τις πτήσεις με αποτέλεσμα κανείς να μη μπορεί να φύγει και ανθρώπους να βρίσκονται κλειδωμένοι για ώρες σε μια αίθουσα αεροδρομίου χωρίς νερό ή φαγητό περιμένοντας να δοθεί άδεια απογείωσης.
Στις μέρες που οδηγούσαν στο deadline, ο ΜακΦάρλαντ συνέχιζε απεγνωσμένος να ψάχνει επιπλέον χρηματοδότηση, αρνούμενος να αναβάλλει το φεστιβάλ επειδή αυτό φυσικά θα τραυμάτιζε το brand. (Ο θρύλος λέει πως μια ατάκα που ακούστηκε καθώς οι μέρες -και τα λεφτά!- τελείωναν, ήταν “ας το κάνουμε κι ας γίνουμε θρύλοι ρε φίλε!”) Κάποια στιγμή εξασφάλισε ένα σημαντικό δάνειο που όμως έπρεπε να αποπληρώσει μέρος του πριν το φεστιβάλ. Δεν είχε τα λεφτά φυσικά, οπότε τι έκανε: Έστειλε μέιλ σε όλους όσους είχαν αγοράσει εισιτήριο εξηγώντας τους πως “το Φεστιβάλ θα είναι μια εμπειρία χωρίς κάρτες ή μετρητά” (έτσι παρτάρουν οι θρύλοι) ζητώντας από τους αγοραστές να ανεβάσουν 400-1,500 δολάρια στον προσωπικό τους λογαριασμό τα οποία θα ξοδεύονται ως credit στη διάρκεια του φεστιβάλ απλώς με χρήση ενός ειδικού βραχιολιού που θα φορούσαν. Φυσικά τα λεφτά αυτά τα χρησιμοποίησε για να αποπληρώσει το δάνειο.
Η αδιανόητη αυτή ιστορία είναι γεμάτη τέτοια περιστατικά. Πάνω στην αληθινή πίστη ενός ανθρώπου πως το ψηφιακό μεγάλο αμερικάνικο όνειρο δε θα ήταν ποτέ δυνατόν να τον προδώσει, χτίστηκε ένα μνημειακό φιάσκο στη σύγχρονη ύβρη. Ένα βίντεο ανθρώπων που δε θα ήταν στο φεστιβάλ, τρέχοντας σε μια παραλία στην οποία δεν θα διοργανωνόταν το φεστιβάλ, έπεισε κόσμο να δώσει λεφτά και να ταξιδέψει σε μια άγνωστη τοποθεσία, καταλήγοντας σε σκηνές μαύρου σατιρικού τρόμου, με κόσμο να τραβάει με σέλφι κάμερες την προσπάθειά τους να βρουν ένα στρώμα για να κοιμηθούν μέσα στη μαύρη νύχτα. Όλα ξεκίνησαν με τα social να εκπέμπουν όνειρα και έφτασαν στο τέλος να μεταδίδουν έναν εφιάλτη.
Απατεώνες φυσικά πάντα υπήρχαν και ποτέ δε θα σταματήσουν να υπάρχουν. Δεν είναι τόσο ξεχωριστή η εποχή μας. Ακόμα κι ο ίδιος ο ΜακΦάρλαντ, πριν το Fyre Festival (αλλά και μετά, ασταμάτητος!) έβγαζε χρήματα πουλώντας την ιδέα της αποκλειστικής πρόσβασης σε events σε κατόχους μιας πανάκριβης κάρτας που πολύ συχνά ακύρωνε εισιτήρια ή πουλούσε διαφορετικά πράγματα από αυτά που υποσχόταν. Πώς να μη νιώθει αήττητος αυτός ο άνθρωπος; Η διαφορά σήμερα είναι πως η μετάδοση του μηνύματος και η πρόσβασή μας σε αυτό είναι ευκολότερη και αμεσότερη από ποτέ.
Ο ΜακΦάρλαντ τελικά καταδικάστηκε σε 6 χρόνια φυλάκισης. Κι αν το Fyre Festival δεν έγινε τελικά ποτέ, μέσα από αυτή την αποτυχία αναδεικνύονται όλες οι ιδιαίτερες παθογένειες μιας συγκεκριμένης εποχής της Ιστορίας. Το Fyre Festival που δεν έγινε ποτέ είναι το αριστούργημά του. Κι εξάλλου δεν έχουμε την παραμικρή αμφιβολία- μετά το τέλος της ποινής του, θα βρει πάλι τρόπο να πουλάει ψηφιακό αέρα κοπανιστό σε κόσμο που θα θέλει να ζήσει ένα κάποιο όνειρο.
*Το απολαυστικό ντοκιμαντέρ “Το Φιάσκο του Fyre Festival” (“Fyre”) streamάρει μέσω Netflix.
Θοδωρής Δημητρόπουλος
