Δέκα καινοτομίες για τα δημόσια έργα

Η ενίσχυση του συστήματος μελέτη-κατασκευή, η ταχύτερη εκκίνηση δημοπράτησης έργων ειδικής σημασίας για την οικονομία της χώρας και η αντιμετώπιση των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών στα δημόσια έργα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων στις αλλαγές στον νόμο 4412 που επιφέρει το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.

Ειδικότερα, το νομοσχέδιο επιφέρει 10 καινοτόμες αλλαγές:

Ενίσχυση του συστήματος μελέτη – κατασκευή, ώστε να μπορεί να εκκινεί η διαδικασία δημοπράτησης των έργων με χαμηλότερο βαθμό ωριμότητας απ’ ό, τι ισχύει σήμερα. Αυτός ο τρόπος ανάθεσης έχει ως βασική αρχή τη μετατόπιση της ευθύνης των μελετών στον Ανάδοχο.
Ταχύτερη εκκίνηση της δημοπράτησης έργων ειδικής σημασίας για την οικονομία της χώρας, έργων δηλαδή που είναι ενταγμένα στο άρθρο 7Α του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων, σε σχέση με το τι ισχύει σήμερα. Στα μεγάλα έργα προβλέπεται, επίσης, η εφαρμογή των διατάξεων που αφορούν στις στρατηγικές ιδιωτικές επενδύσεις για την ταχύτερη δημοπράτησή τους.
Αντιμετώπιση των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών στα έργα, οι οποίες είχαν σαν αποτέλεσμα τη δυσκολία ολοκλήρωσής τους, κάτι που είχε επισημανθεί και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Με τις νέες προβλέψεις, θα πρέπει να αιτιολογείται όποια προσφορά έχει απόκλιση μεγαλύτερη των δέκα ποσοστιαίων μονάδων από τον μέσο όρο του συνόλου των εκπτώσεων των προσφορών που υποβλήθηκαν. Η αιτιολόγηση αυτή θα αποτελεί δεσμευτική συμφωνία και τμήμα της σύμβασης ανάθεσης, που δεν μπορεί να μεταβληθεί καθ’ όλη την διάρκεια εκτέλεσης της σύμβασης. Ταυτόχρονα, η εγγύηση καλής εκτέλεσης υπολογίζεται πλέον επί αρχικού προϋπολογισμού δημοπράτησης και όχι επί της αξίας της σύμβασης. Ενώ αποδεσμεύεται η εγγύηση προκαταβολής από την εγγύηση καλής εκτέλεσης, στην περίπτωση που χορηγείται και οφείλει ο ανάδοχος να προσκομίζει πρόσθετη εγγυητική για ποσό ίσο με αυτό της προκαταβολής.
Θεσμοθετείται η ιδιωτική επίβλεψη έργων και μελετών, δηλαδή η δυνατότητα να μπορεί να ασκηθεί επίβλεψη εκτός από την Υπηρεσία και από πιστοποιημένο ιδιωτικό φορέα (φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή ένωση προσώπων), ο οποίος θα διαθέτει τις αναγκαίες εξειδικευμένες γνώσεις. Ιδιαίτερα για τις μελέτες θα μπορούν να προσλαμβάνονται ιδιώτες εξειδικευμένοι μηχανικοί (checkers) στο στάδιο της παραλαβής.
Μετατροπή του συστήματος παρακολούθησης των έργων από ελεγκτικό – που είναι σήμερα – σε δηλωτικό. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η Διευθύνουσα Υπηρεσία απαλλάσσεται από περιττές γραφειοκρατικές υποχρεώσεις που πολλές φορές οδηγούσαν στην αυτοδίκαιη επέλευση δυσμενών αποτελεσμάτων για το δημόσιο. Η υποβολή των επιμετρήσεων από τον ανάδοχο γίνεται πλέον κανόνας που συνοδεύεται με αυξημένη ευθύνη ως προς την ακρίβεια αυτών. Με τον νέο τρόπο θα διευκολύνονται οι επιμετρήσεις και οι λογαριασμοί του έργου, κι έτσι θα επιταχυνθούν οι πληρωμές των λογαριασμών.
Θεσμοθετείται – για έργα προϋπολογισμού άνω των 10 εκατομμυρίων ευρώ – η δυνατότητα διαιτητικής επίλυσης κάθε διαφοράς που προκύπτει σχετικά με την εφαρμογή, την ερμηνεία ή το κύρος της Σύμβασης. Προκειμένου για έργα κατώτερου προϋπολογισμού, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου τεχνικού συμβουλίου. Επίσης εισάγεται ο θεσμός του φιλικού διακανονισμού ως δυνατότητα επίλυσης των διαφορών πριν την προσφυγή στη διαιτησία.
Προωθείται ο εκσυγχρονισμός, η ψηφιοποίηση και η απλοποίηση των διαδικασιών, καθώς καθιερώνεται η υποχρεωτική τήρηση από τον ανάδοχο ηλεκτρονικού ημερολογίου του έργου σε ελεύθερο λογισμικό ευρείας χρήσης. Το ηλεκτρονικό αυτό ημερολόγιο αποστέλλεται ηλεκτρονικά στον Προϊστάμενο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας και στον επιβλέποντα του έργου, με στόχο την επιτάχυνση ενημέρωσης όλων των εμπλεκομένων στο έργο και την επίλυση των όποιων διαφωνιών, χωρίς χρονικές καθυστερήσεις.
Καταπολεμούνται οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις των έργων αφού στις διακηρύξεις για έργα εκτιμώμενης αξίας σύμβασης μεγαλύτερης του ενός εκατομμυρίου (1.000.000) ευρώ, παρέχεται η δυνατότητα πρόβλεψης κινήτρου – πριμ πρόσθετης αμοιβής ίσης έως 5% της συμβατικής δαπάνης για παράδοση έργων νωρίτερα από τη συμβατική προθεσμία. Ταυτόχρονα δίνεται βάρος και στην ποιοτικότερη υλοποίηση των μελετών και των έργων, αφού καθιερώνεται πλέον αυτοδίκαιη λύση της σύμβασης μετά την πάροδο 24 μηνών από τη λήξη του συμβατικού χρόνου για συμβάσεις μελετών και αυξάνεται ο χρόνος υποχρεωτικής εγγύησης στα πέντε έτη για τα δημόσια έργα.
Καταργούνται οι κληρώσεις για την ανάδειξη των επιτροπών, που επέφεραν υπερβολικές καθυστερήσεις στην διεξαγωγή των διαγωνισμών. Την ίδια στιγμή, καθίσταται υποχρεωτική η ανάρτηση της μελέτης του έργου πριν την προκήρυξή του, ώστε οι συμμετέχοντες στο διαγωνισμό να μπορούν να διαμορφώνουν πληρέστερη εικόνα του έργου.
Προχωρά η ίδρυση Ενιαίου Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών. Γίνεται σαφές πως το νέο θεσμικό πλαίσιο που εισάγει η κυβέρνηση θα συμβάλει καταλυτικά καιστην κατασκευή ποιοτικότερων έργων, και στη σύντμηση του σημερινού χρόνου εκτέλεσης, αλλά και σε ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ αναδόχου και Δημοσίου, αμβλύνοντας τα σημεία της εκείνα, που αποτελούσαν για πολλά χρόνια σημεία τριβής μεταξύ τους.