Το κάταγμα είναι ο ιατρικός όρος που χρησιμοποιείται για το σπάσιμο ή ράγισμα ενός οστού (ή και χόνδρου). Ένα κάταγμα μπορεί να προκληθεί από ατύχημα, πτώση, έντονη άσκηση βίας ή ακόμη και από συνύπαρξη μιας εκφυλιστικής ασθένειας (π.χ οστεοπόρωση) σε μια άρθρωση.
Μια κατάλληλη διατροφική παρέμβαση μπορεί να επηρεάσει θετικά στην πώρωση ενός κατάγματος, καθώς και στην πρόληψη αυτού.
Ψάρια
Τα ψάρια με σκουρόχρωμη σάρκα, όπως ο σολομός, οι σαρδέλες, ο ξιφίας και το σκουμπρί, είναι μια πλούσια πηγή βιταμίνης D και συνιστώνται ως ένας ασφαλής τρόπος για την αύξηση της πρόσληψης βιταμίνης D και τη μείωση του κινδύνου κατάγματος του ισχίου. Πράγματι, πρόσφατη σχετικά μελέτη έδειξε ότι η κατανάλωση ψαριών (τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα) συσχετίστηκε με 33% μείωση του κινδύνου κατάγματος του ισχίου.
Εκτός από πλούσια πηγή βιταμίνης D, τα ψάρια αποτελούν επίσης και καλή πηγή ασβεστίου (ειδικά το προϊόν αλέσματος του ψαριού που περιέχει και τα οστά του) και ω-3 λιπαρών οξέων, όπως το όπως εικοσαπεντανοϊκό (EPA) και δοκοσαεξανοϊκό (DHA). Η σταθερά αυξημένη κατανάλωση ω-3 λιπαρών οξέων (EPA και DHA), δια μέσου της κατανάλωσης ψαριών με σκουρόχρωμη σάρκα, για μεγάλο χρονικό διάστημα (διάρκειας αρκετών ετών) πιθανότατα βοηθά στην πρόληψη του κατάγματος του ισχίου μέσω της επίδρασης που αυτά έχουν στον οστικό μεταβολισμό.
Σε μελέτη σε ιαπωνικό πληθυσμό, βρέθηκε ότι η κατανάλωση ψαριών κατά την παιδική και ενήλικο ζωή σχετίζεται με σημαντική μείωση του κινδύνου κατάγματος του ισχίου.
Φρούτα και Λαχανικά
Μερικά από τα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται σε φρούτα και λαχανικά όπως το κάλιο, το μαγνήσιο, ο σίδηρος και ο ψευδάργυρος έχουν συσχετισθεί με την αύξηση της οστικής πυκνότητας σε προ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες και σε ηλικιωμένους και των δύο φύλων, αλλά και με την μείωση της οστικής απώλειας σε ηλικιωμένους άνδρες.
Επίσης, μια σειρά άλλων θρεπτικών συστατικών που προσλαμβάνονται με την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών όπως η Βιταμίνη C και η νιασίνη έχουν συσχετισθεί με την αύξηση της οστικής πυκνότητας στην περιοχή του αντιβραχίου στις μετά- εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ενώ στοιχεία όπως οι πρωτεΐνες, ο φώσφορός και το φυλλικό οξύ έχουν συσχετισθεί με την μείωση της μετά-εμμηνοπαυσιακής οστικής απώλειας.
Μικροθρεπτικά Συστατικά
|
Μικροθρεπτικά |
Επιδράσεις στην υγεία των οστών |
| Ασβέστιο + Βιταμίνη D | Η συμπληρωματική πρόσληψη ασβεστίου σε συνδυασμό με βιταμίνη D μειώνει την επίπτωση των οστεοπορωτικών καταγμάτων του ισχίου (αποφυγή αυξημένων τιμών) |
| Νάτριο | Η υπερβολική πρόσληψη είναι ένας παράγοντας κινδύνου για την οστεοπόρωση |
| Χαλκός Καλές πηγές: συκώτι, στρείδια, καρύδια |
Η ανεπάρκεια σχετίζεται με διαταραχές του χόνδρου και των οστών |
| Ψευδάργυρος Καλές πηγές: αυγά, σκόρδο, κρέας(χοιρινό, κοτόπουλο, γαλοπούλα) |
Η ανεπάρκεια κατά την διάρκεια της ανάπτυξης οδηγεί σε αδυναμία απόκτησης μιας μέγιστης οστικής πυκνότητας |
| Μαγνήσιο Καλές πηγές: αμύγδαλα, σουσάμι, μπανάνες |
Βελτιώνει την ποιότητα των οστών |
| Μαγγάνιο Καλές πηγές: βρώμη, καστανό ρύζι, σπανάκι |
Συμμετέχει στον μεταβολισμό των οστών |
| Βιταμίνη Α | Σε συνθήκες υπερβιταμίνωσης Α, προκαλείται οστική απορρόφηση και μειώνεται η πυκνότητα των οστών |
| Βιταμίνη Κ Καλές πηγές: σπανάκι, λάχανο, μπρόκολο |
Χαμηλά επίπεδα σχετίζονται με μειωμένη οστική πυκνότητα και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων |
| Βιταμίνη C Καλές πηγές: πιπεριές, ακτινίδιο, μπρόκολο |
Αυξημένη πρόσληψη συνδέεται με αυξημένη οστική πυκνότητα |
| Βιταμίνη Β12 Καλές πηγές: στρείδια, μύδια, σαρδέλες |
Η ανεπάρκεια σχετίζεται με μειωμένη ανάπτυξη των οστών |
Μακροθρεπτικά Συστατικά
|
Μακροθρεπτικά |
Επιδράσεις στην υγεία των οστών |
| Πρωτεΐνες Καλές πηγές: ψάρια (τόνος, σολομός, σαρδέλες), αυγά, κοτόπουλο |
ο μεταβολισμός των οστών εξαρτάται από τη διατροφική πρόσληψη πρωτεΐνης |
| Υδατάνθρακες Καλές πηγές: κριθάρι, βρώμη, καστανό ρύζι |
Η πρόσληψη σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο οστεοπορωτικών καταγμάτων |
| Λίπος Καλές πηγές: ψάρια (σολομός, σαρδέλες, τόνος), αβοκάντο, ελαιόλαδο | Η αυξημένη πρόσληψη συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο κατάγματος. Η κατανάλωση, όμως, μονοακόρεστων λιπών όπως το ελαιόλαδο έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην οστική πυκνότητα. |
| Αλκοόλη | H κατανάλωση σχετίζεται με σημαντική αύξηση του κινδύνου οστεοπόρωσης και κατάγματος του ισχίου |
Συμπερασματικά, η διατροφή φαίνεται πως κατέχει κυρίαρχο ρόλο στην σκελετική υγεία, τόσο στην επίτευξη της ανώτερης οστικής πυκνότητας, από τη βρεφική ηλικία έως περίπου το τριακοστό έτος της ζωής, όσο και στη διατήρηση της υγείας των οστών στο υπόλοιπο της ενήλικης ζωής. Μια ισορροπημένη διατροφή που καλύπτει τις καθημερινές θερμιδικές ανάγκες και την απαιτούμενη ημερήσια πρόσληψη σε θρεπτικά συστατικά είναι απαραίτητη, τόσο για τη μείωση του κινδύνου κατάγματος όσο και για την ενίσχυση της διαδικασίας επούλωσης μετά το κάταγμα.
Πηγές
- Μανιός, Γ. (2006) Διατροφική Αξιολόγηση: Διαιτολογικό & Ιατρικό Ιστορικό, Σωματομετρικοί, Κλινικοί & Βιοχημικοί Δείκτες. Νικοσία: Broken Hill Publishers LTD
- Feskanich, D., Willett, W.C. and Colditz, G.A. (2003). ΄ Calcium, vitamin D, milk consumption, and hip fractures: a prospective study among postmenopausal women΄, The American Journal of Clinical Nutrition, 77 (2), pp. 504-11.
- Suzuki, T., Yoshida, H., Hashimoto, T., Yoshimura, N., Fujiwara, S., Fukunaga, M., Nakamura, T., Yoh, Inoue, T., Hosoi, T. and Orimo H. (1997). ΄Case-control study of risk factors for hip fractures in the Japanese elderly by a Mediterranean osteoporosis study (MEDOS) questionnaire΄, Bone, 21 (5), pp. 461-467.
- Tucker, K.L., Hannan, M.T., Chen, H., Cupples, L.A., Wilson, PW., and Kiel, D.P. (1999). ΄Potassium, magnesium, and fruit and vegetable intakes are associated with greater bone mineral density in elderly men and women΄, The American Journal of Clinical Nutrition, 69 (4), pp. 727-36.
- Nieves, J.W. (2005). ΄Osteoporosis: the role of micronutrients΄, The American Journal of Clinical Nutrition, 81 (5), pp. 1232–1239.
- Kakar, S. and Einhorn T.A. (2004). ΄Importance of Nutrition in Fracture Healing΄, Nutrition and Bone Health, pp. 85-103.
- Kanis, J.A Johansson, H., Johnell, O., Oden, A., De Laet, C., Eisman, J.A., Pols, H. and Tenenhouse, A. (2004). ΄Alcohol intake as a risk factor for fracture΄, Osteoporosis International, 16 (7), pp. 737-42.
